Τι είναι το Tai Chi Chuan
Τις τελευταίες δεκαετίες, όλο και πιο συχνές είναι οι εικόνες και οι αναφορές στα ΜΜΕ για μια γαλήνια και ισορροπημένη γυμναστική, η οποία μας έρχεται από τη μακρινή Κίνα. Σίγουρα, όλοι έχουμε δει σκηνές από το Πεκίνο αλλά και τα πάρκα όλων των μεγαλουπόλεων του Δυτικού κόσμου, με εκατοντάδες ανθρώπους κάθε ηλικίας να ασκούνται μαζί, κινούμενοι με έναν ήσυχο, αργό και χαλαρό τρόπο.
Η γυμναστική αυτή είναι το Tai Chi Chuan και είναι πλέον γνωστό σε όλους πως είναι πολύτιμο για την απόκτηση αλλά και τη διατήρηση καλής υγείας, στο σώμα, τον νου και την ψυχή του ατόμου.
Δείγμα της τεράστιας προσοχής και αξίας που του δίνει η Κίνα, όλο και πιο πολύ τα τελευταία χρόνια, είναι η πολύ μεγάλη προβολή που του έκανε στην τελετή έναρξης των Ολυμπιακών Αγώνων του Πεκίνου, παρουσιάζοντάς το δίπλα στα μεγάλα δώρα τα οποία πρόσφερε η Κίνα στην ανθρωπότητα, δηλαδή τις εφευρέσεις της πυρίτιδας, του χαρτιού, της τυπογραφίας και της πυξίδας, και τονίζοντας την άρρηκτη σχέση του με τη φύση και την οικολογία.
Ωστόσο, αν και για τον περισσότερο κόσμο το Tai Chi Chuan είναι απλώς μια ήπια, συμπληρωματική άσκηση για χαλάρωση και διατήρηση της καλής υγείας, στην πραγματικότητα είναι πολύ περισσότερα από αυτό. Το Tai Chi Chuan είναι μία πολύ πλούσια σε έκταση αλλά και σε βάθος τέχνη, ένα πλήρες Κινεζικό σύστημα άσκησης για το σώμα και τον νου, αλλά και μία ολοκληρωμένη και εκλεπτυσμένη μέθοδος αυτοάμυνας. Το όλο σύστημα βασίζεται στη θεωρία της μόνιμης κίνησης, εναλλαγής αλλά και αλληλοσυμπληρωματικότητας των αντιθέτων.
Τέλος, πριν ολοκληρώσουμε το τι είναι το Tai Chi Chuan, πρέπει να αναφέρουμε ότι το Tai Chi Chuan ανήκει στην κατηγορία των λεγόμενων εσωτερικών/μαλακών πολεμικών τεχνών, μαζί, κυρίως, με το Πα Κουα Τσανγκ (Ba Gua Chang) και το Χσινγκ Γι Τσουαν (Hsing Yi Chuan), κάνοντας ωστόσο μία υποσημείωση την οποία θεωρούμε αναγκαία.
Όπως και πολλά άλλα θέματα στον κόσμο του Tai Chi Chuan η έννοια «εσωτερική» έχει γίνει αντικείμενο πολλών παρανοήσεων, παρεξηγήσεων, παραπλανήσεων και εκμετάλλευσης, βοηθώντας στη δημιουργία και συντήρηση ενός πέπλου μυστηρίου γύρω από την τέχνη. Με την έννοια «εσωτερική» δεν εννοείται τίποτε απόκρυφο, εξωπραγματικό ή μαγικό αλλά απλώς ότι κατά την εξάσκηση στις εν λόγω τέχνες το μυϊκό σύστημα, το οποίο θεωρείται «εξωτερικό/σκληρό», είναι υπεύθυνο κυρίως για την παραγωγή της κίνησης και όχι της δύναμης. Η δύναμη στο Tai Chi Chuan και τα άλλα εσωτερικά/μαλακά συστήματα παράγεται βασικά (αλλά όχι αποκλειστικά) από τη σωστή ευθυγράμμιση του σκελετού του σώματος, την κίνηση της λεκάνης, τους τένοντες, τους συνδέσμους και τις αρθρώσεις, καθώς και τον συντονισμό (coordination) και ενοποίηση όλων των ανωτέρω στην κατεύθυνση παραγωγής του επιδιωκόμενου έργου, τα οποία θεωρούνται «εσωτερικά/μαλακά».
Σύντομη ιστορία του Tai Chi Chuan
Η ιστορία του Tai Chi Chuan χάνεται στα βάθη του χρόνου και καλύπτεται από πέπλο μυστηρίου. Υπάρχουν διάφορες εκδοχές για τη δημιουργία του, οι πιο διαδεδομένες από τις οποίες είναι δύο. Η επικρατέστερη (η οποία είναι αυτή που υποστηρίζεται από τις Οικογένειες Γιανγκ και Γου) μας λέει ότι τοTai Chi Chuan δημιουργήθηκε στα όρη Γουτανγκ από τον Ταοϊστή μοναχό Τσανγκ Σαν Φενγκ (Chang San Feng), ο οποίος το πιθανότερο είναι να πρόκειται για μυθικό πρόσωπο, κάπου ανάμεσα στο 1100 και το 1350. Η δεύτερη εκδοχή ισχυρίζεται ότι το Tai Chi Chuan δημιουργήθηκε στο χωριό Τσεν, από τον στρατηγό Τσεν Γουανγκ Τινγκ (Chen Wang Ting), περί τα μέσα του 17ου αιώνα, κάτι το οποίο, ωστόσο, το παραδέχεται μόνο η Οικογένεια Τσεν, για προφανείς λόγους.
Το μόνο ιστορικά εξακριβωμένο είναι ότι το Tai Chi Chuan έγινε προσιτό σε ευρύτερο κοινό και ξεκίνησε να εξαπλώνεται στην Κίνα από τον Γιανγκ Λου Τσαν (Yang Lu Chan), τους γιους του αλλά και τους μαθητές τους. Ο Γιανγκ Λου Τσαν διδάχτηκε το Tai Chi Chuan στο χωριό Τσεν, από τον τότε επικεφαλής της Οικογενείας Τσεν, Τσεν Τσανγκ Τσινγκ (Chen Chang Ching), εισχωρώντας στο σπίτι του (κατά μία ανεξακρίβωτη ιστορία) με πονηρό τρόπο, αφού το στυλ κατά την παράδοση δεν διδασκόταν σε ανθρώπους εκτός Οικογενείας.
Όταν ολοκλήρωσε τη μαθητεία του, ξεκίνησε να διδάσκει το σύστημα στο Πεκίνο, στα μέσα του 1800. Από τον Γιανγκ Λου Τσαν, τους δύο γιούς του, Γιανγκ Μπαν Χοου (Yang Ban Hou) και Γιανγκ Τζιαν Χοου (Yang Jian Hou), καθώς και τους απογόνους τους, θεμελιώθηκε και διαδόθηκε το στυλ Γιανγκ. Από την Οικογένεια Γιανγκ διδάχθηκε το Tai Chi Chuan και η Οικογένεια Γου (Wu), η οποία αφού το τροποποίησε με βάση τη δική της γνώση και εμπειρία (βλ. σχετική σελίδα) διαμόρφωσε το στυλ Wu.
Από εκεί και πέρα, και μέχρι το Tai Chi Chuan να φτάσει στις ημέρες μας, πέρασε από μία πολύ μεγάλη διαδρομή και από εκατοντάδες δασκάλους, κατά την οποία υπέστη πολύ σοβαρές μεταλλάξεις, προσμίξεις και τροποποιήσεις στην κίνηση αλλά και τους στόχους του, μέχρι το σημείο στις περισσότερες περιπτώσεις να έχει γίνει αγνώριστο. Παρ’ όλα αυτά, υπάρχουν τρόποι για τους επιμελείς και προσεκτικούς ενασκούμενους ή ενδιαφερόμενους να καθοδηγηθούν στο χάος που επικρατεί σήμερα στο Tai Chi Chuan. Πολλές φορές αρκεί μία έρευνα στα γενεαλογικά δένδρα των διαφόρων στυλ και δασκάλων, καθώς και η κοινή λογική, για να μπορέσει κάποιος να βρει τον αυθεντικό δρόμο.
Σύντομη ιστορία του Tai Chi Chuan
Η ιστορία του Tai Chi Chuan χάνεται στα βάθη του χρόνου και καλύπτεται από πέπλο μυστηρίου. Υπάρχουν διάφορες εκδοχές για τη δημιουργία του, οι πιο διαδεδομένες από τις οποίες είναι δύο. Η επικρατέστερη (η οποία είναι αυτή που υποστηρίζεται από τις Οικογένειες Γιανγκ και Γου) μας λέει ότι το Tai Chi Chuan δημιουργήθηκε στα όρη Γουτάνγκ από τον Ταοϊστή μοναχό Τσανγκ Σαν Φενγκ (Chang San Feng), ο οποίος το πιθανότερο είναι να πρόκειται για μυθικό πρόσωπο, κάπου ανάμεσα στο 1100 και το 1350. Η δεύτερη εκδοχή ισχυρίζεται ότι το Tai Chi Chuan δημιουργήθηκε στο χωριό Τσεν, από τον στρατηγό Τσεν Γουάνγκ Τινγκ (Chen Wang Ting), περί τα μέσα του 17ου αιώνα, κάτι το οποίο, ωστόσο, το παραδέχεται μόνο η Οικογένεια Τσεν, για προφανείς λόγους.
Το μόνο ιστορικά εξακριβωμένο είναι ότι το Tai Chi Chuan έγινε προσιτό σε ευρύτερο κοινό και ξεκίνησε να εξαπλώνεται στην Κίνα από τον Γιανγκ Λου Τσαν (Yang Lu Chan), τους γιους του αλλά και τους μαθητές τους. Ο Γιανγκ Λου Τσαν διδάχτηκε το Tai Chi Chuan στο χωριό Τσεν, από τον τότε επικεφαλής της Οικογενείας Τσεν, Τσεν Τσανγκ Τσινγκ (Chen Chang Ching), εισχωρώντας στο σπίτι του (κατά μία ανεξακρίβωτη ιστορία) με πονηρό τρόπο, αφού το στυλ κατά την παράδοση δεν διδασκόταν σε ανθρώπους εκτός Οικογενείας.
Όταν ολοκλήρωσε τη μαθητεία του, ξεκίνησε να διδάσκει το σύστημα στο Πεκίνο, στα μέσα του 1800. Από τον Γιανγκ Λου Τσαν, τους δύο γιούς του, Γιανγκ Μπαν Χοου (Yang Ban Hou) και Γιανγκ Τζιαν Χοου (Yang Jian Hou), καθώς και τους απογόνους τους, θεμελιώθηκε και διαδόθηκε το στυλ Γιανγκ. Από την Οικογένεια Γιανγκ διδάχθηκε το Tai Chi Chuan και η Οικογένεια Γου (Wu), η οποία αφού το τροποποίησε με βάση τη δική της γνώση και εμπειρία (βλ. σχετική σελίδα) διαμόρφωσε το στυλ Wu.
Από εκεί και πέρα, και μέχρι το Tai Chi Chuan να φτάσει στις ημέρες μας, πέρασε από μία πολύ μεγάλη διαδρομή και από εκατοντάδες δασκάλους, κατά την οποία υπέστη πολύ σοβαρές μεταλλάξεις, προσμίξεις και τροποποιήσεις στην κίνηση αλλά και τους στόχους του, μέχρι το σημείο στις περισσότερες περιπτώσεις να έχει γίνει αγνώριστο. Παρ’ όλα αυτά, υπάρχουν τρόποι για τους επιμελείς και προσεκτικούς ενασκούμενους ή ενδιαφερόμενους να καθοδηγηθούν στο χάος που επικρατεί σήμερα στο Tai Chi Chuan. Πολλές φορές αρκεί μία έρευνα στα γενεαλογικά δένδρα των διαφόρων στυλ και δασκάλων, καθώς και η κοινή λογική, για να μπορέσει κάποιος να βρει τον αυθεντικό δρόμο.
Τα Στυλ του Tai Chi Chuan
Ιστορικά, τα αναγνωρισμένα στυλ του Tai Chi Chuan είναι πέντε.
α) Της οικογενείας Γιανγκ (Yang)
β) της οικογενείας Τσεν (Chen),
γ) της οικογενείας Γου (Wu)
(αυτά τα τρία είναι τα πιο διαδεδομένα παγκοσμίως στις μέρες μας),
δ) το Χαο (Hao) και
ε) το Σου (Sun)
(αυτά τα δύο είναι πλέον πολύ σπάνια και είναι πάρα πολύ δύσκολο να τα βρει κάποιος).
Ωστόσο, σήμερα υπάρχουν και άλλα στυλ, τα λεγόμενα συνδυαστικά, τα οποία έχουν δημιουργηθεί από διάφορους δασκάλους, έγκυρους και μη, και είναι λιγότερο διαδεδομένα, χωρίς αυτό να σημαίνει κατ’ ανάγκη ότι υστερούν σε ποιότητα.
Επίσης, υπάρχει και το απλοποιημένο Tai Chi , το οποίο είναι ίσως το πιο διαδεδομένο στυλ στον κόσμο σήμερα.
To στυλ αυτό προέκυψε κυρίως μέσα από την απλοποίηση του στυλ Γιανγκ και την προσπάθεια της Κινεζικής κυβέρνησης να προσφέρει στο ευρύ κοινό ένα εύκολο και επωφελές για την υγεία σύστημα άσκησης.
Στην πραγματικότητα, τo στυλ αυτό είναι ο κύριος υπεύθυνος για την ταχύτατη εξάπλωση του Tai Chi στην Κίνα αλλά και σε όλον τον πλανήτη, λόγω της απλότητάς του και της ευκολίας στην εκμάθησή του. Ωστόσο, ο ασκούμενος που έχει απαιτήσεις από την εξάσκησή του και προσδοκά τα μέγιστα οφέλη, θα πρέπει να ψάξει για κάτι πιο ολοκληρωμένο και βαθύ από το απλοποιημένο Tai Chi.
Ολοκληρώνοντας, πρέπει να γνωρίζουμε ότι ενώ οι βασικές αρχές είναι ίδιες σε όλα τα διαφορετικά (ιστορικά) στυλ του Tai Chi Chuan, η έκφρασή τους μέσα από τις φόρμες και τις τεχνικές του κάθε στυλ παρουσιάζει δευτερεύουσες ή και σημαντικές διαφορές, άρα ο σοβαρός ασκούμενος θα πρέπει να ερευνήσει καλά ώστε να βρει τι του ταιριάζει περισσότερο και όχι απλώς να επισκεφτεί την πιο κοντινή στο σπίτι του σχολή.
Σε τι ωφελεί το Tai Chi Chuan
Η συνεπής και χρόνια εξάσκηση στο Tai Chi Chuan γυμνάζει ήπια το σώμα και ενδυναμώνει τις φυσικές ικανότητες, χαρίζοντας ισορροπία, ταχύτητα, ευλυγισία και αντοχή. Μέσω της αύξησης της εσωτερικής ροής της ενέργειας, εναρμονίζει το σώμα, τον νου και το πνεύμα, απαλύνει το στρες και τα επακόλουθά του, λύνει και χαλαρώνει όλο το μυϊκό σύστημα, βοηθάει στην αντιμετώπιση των συναισθηματικών και νοητικών εντάσεων, βελτιώνει την κυκλοφορία του αίματος, την αναπνοή και τις υπόλοιπες σωματικές λειτουργίες, δυναμώνει τη μνήμη και γενικά συμβάλλει στη βελτίωση όλων των πτυχών της υγείας και της ζωής του ατόμου.
Γενικά, οι θετικές επιδράσεις του Tai Chi Chuan στην υγεία του ανθρώπου είναι τέτοιας αξίας και τόσες πολλές, που αποτελούν τον βασικό λόγο για τον οποίο ασκείται σε αυτό η τεράστια πλειονότητα των ασκουμένων.
Δεν είναι τυχαίο, άλλωστε, που όσο περνούν τα χρόνια και τα ευεργετήματα του Tai Chi Chuan θεμελιώνονται βαθύτερα στη συνείδηση των ανθρώπων, όχι μόνον με βάση την εμπειρία αλλά και την επιστημονική έρευνα, όλο και περισσότεροι γιατροί και νοσοκομεία στη Δύση συνιστούν το Tai Chi Chuan στους ασθενείς τους, ενώ στην Κίνα αυτή η τακτική είναι θεσμός χρόνων.
Τέλος, δεν θα πρέπει να αμελήσουμε να αναφέρουμε το γεγονός ότι το αυθεντικό Tai Chi Chuan αναπτύσσει σε πάρα πολύ μεγάλο βαθμό τη σωματική ευφυΐα, καθιστώντας το άτομο ικανό να εκτελεί πολύ μεγάλο αριθμό πολύπλοκων και απαιτητικών τεχνικά κινήσεων, καθώς και να ανταποκρίνεται σε δύσκολες καταστάσεις και κάτω από συνθήκες πίεσης, μένοντας χαλαρό και ήρεμο.
Αυτές οι ικανότητες αποτελούν το θεμέλιο για το χτίσιμο πολύ υψηλών ικανοτήτων στον τομέα της αυτοάμυνας, οι οποίες ωστόσο απαιτούν πολύ άσκηση, χρόνο και κόπο για να επιτευχθούν. Κατ’ αυτήν την έννοια, το Tai Chi Chuan δεν ενδείκνυται για ανθρώπους οι οποίοι ζητούν εδώ και τώρα να μάθουν να αμύνονται.
Εκτός όλων των άλλων, το Tai Chi Chuan απαιτεί, αλλά και καλλιεργεί, πολύ μεγάλη υπομονή και επιμονή από τον συνεπή ασκούμενο σε αυτό. Τα αποτελέσματα, ωστόσο, είναι τόσο απρόσμενα υψηλά που πραγματικά αξίζουν τον κόπο.
Σε τι ωφελεί το Τάι Τσι Τσουάν;
Η συνεπής και χρόνια εξάσκηση στο Τάι Τσι Τσουάν γυμνάζει ήπια το σώμα και ενδυναμώνει τις φυσικές ικανότητες, χαρίζοντας ισορροπία, ταχύτητα, ευλυγισία και αντοχή. Μέσω της αύξησης της εσωτερικής ροής της ενέργειας, εναρμονίζει το σώμα, τον νου και το πνεύμα, απαλύνει το στρες και τα επακόλουθά του, λύνει και χαλαρώνει όλο το μυϊκό σύστημα, βοηθάει στην αντιμετώπιση των συναισθηματικών και νοητικών εντάσεων, βελτιώνει την κυκλοφορία του αίματος, την αναπνοή και τις υπόλοιπες σωματικές λειτουργίες, δυναμώνει τη μνήμη και γενικά συμβάλλει στη βελτίωση όλων των πτυχών της υγείας και της ζωής του ατόμου.
Γενικά, οι θετικές επιδράσεις του Τάι Τσι Τσουάν στην υγεία του ανθρώπου είναι τέτοιας αξίας και τόσες πολλές, που αποτελούν τον βασικό λόγο για τον οποίο ασκείται σε αυτό η τεράστια πλειονότητα των ασκουμένων.
Δεν είναι τυχαίο, άλλωστε, που όσο περνούν τα χρόνια και τα ευεργετήματα του Τάι Τσι Τσουάν θεμελιώνονται βαθύτερα στη συνείδηση των ανθρώπων, όχι μόνον με βάση την εμπειρία αλλά και την επιστημονική έρευνα, όλο και περισσότεροι γιατροί και νοσοκομεία στη Δύση συνιστούν το Τάι Τσι Τσουάν στους ασθενείς τους, ενώ στην Κίνα αυτή η τακτική είναι θεσμός χρόνων.
Τέλος, δεν θα πρέπει να αμελήσουμε να αναφέρουμε το γεγονός ότι το αυθεντικό Τάι Τσι Τσουάν αναπτύσσει σε πάρα πολύ μεγάλο βαθμό τη σωματική ευφυΐα, καθιστώντας το άτομο ικανό να εκτελεί πολύ μεγάλο αριθμό πολύπλοκων και απαιτητικών τεχνικά κινήσεων, καθώς και να ανταποκρίνεται σε δύσκολες καταστάσεις και κάτω από συνθήκες πίεσης, μένοντας χαλαρό και ήρεμο.
Αυτές οι ικανότητες αποτελούν το θεμέλιο για το χτίσιμο πολύ υψηλών ικανοτήτων στον τομέα της αυτοάμυνας, οι οποίες ωστόσο απαιτούν πολύ άσκηση, χρόνο και κόπο για να επιτευχθούν. Κατ’ αυτήν την έννοια, το Τάι Τσι Τσουάν δεν ενδείκνυται για ανθρώπους οι οποίοι ζητούν εδώ και τώρα να μάθουν να αμύνονται.
Εκτός όλων των άλλων, το Τάι Τσι Τσουάν απαιτεί, αλλά και καλλιεργεί, πολύ μεγάλη υπομονή και επιμονή από τον συνεπή ασκούμενο σε αυτό. Τα αποτελέσματα, ωστόσο, είναι τόσο απρόσμενα υψηλά που πραγματικά αξίζουν τον κόπο.
Σε ποιους απευθύνεται το Tai Chi Chuan
Tο Tai Chi Chuan, λόγω της χαλαρής και απαλής του κίνησης, μπορεί να ταιριάξει σε ανθρώπους κάθε ηλικίας, σωματότυπου και φυσικής κατάστασης, ενώ δεν απαιτεί σχεδόν καθόλου εξοπλισμό και η εξάσκηση σε αυτό μπορεί να γίνει ελεύθερα στη φύση ή σε κλειστούς χώρους.
Απευθύνεται, ωστόσο, κυρίως σε όσους επιθυμούν να ασκηθούν ολοκληρωμένα και αρμονικά, με φιλικό προς το σώμα τους αλλά και τη φυσική τάξη των πραγμάτων τρόπο.
Λόγω των μεγάλων ωφελειών του Tai Chi Chuan στην υγεία, προσελκύονται σε αυτό άτομα που έχουν ως στόχο να διατηρήσουν ή να βελτιώσουν την υγεία τους, ενώ λόγω της έμφασης που δίνει στη συγκέντρωση του νου και τη συνεχή αυτοπαρατήρηση κατά τη διάρκεια της άσκησης, προσελκύει επίσης ανθρώπους με ανήσυχο και ευρύ πνεύμα, όλων των ηλικιών, που ψάχνουν για κάτι ουσιαστικό, χρήσιμο, βαθύ και διαφορετικό.
Τέλος, στο Tai Chi Chuan προσελκύονται επίσης άτομα που ενδιαφέρονται για την ανάπτυξη σε πολύ υψηλό βαθμό σωστής και εξελιγμένης κίνησης (χορευτές, ηθοποιοί, αθλητές κλπ), καθώς και άτομα από διάφορα εξωτερικά/σκληρά στυλ πολεμικών τεχνών που αισθάνονται την ανάγκη, μετά από πολλά χρόνια ενασχόλησης, να ασχοληθούν με κάτι βαθύτερο.
Τι Περιλαμβάνει το Tai Chi Chuan
Η φόρμα είναι ένα σύνολο κινήσεων, μια μεγάλη χορογραφία θα λέγαμε, το οποίο εκτελείται με πολύ αργή ταχύτητα και αποτελείται από ολοκληρωμένα σχήματα επίθεσης και άμυνας, τα οποία, συνήθως (χωρίς αυτό να είναι απόλυτο, αφού υπάρχουν και γρήγορες φόρμες με εκρηκτικές κινήσεις) ρέουν ομαλά και κυκλικά το ένα μέσα από το άλλο. Σκοπός της φόρμας είναι, πρώτα και πάνω απ’ όλα, η ανάπτυξη της καλλιεργημένης, εκπαιδευμένης δύναμης, η οποία αποκτάται μεταξύ άλλων:
- Με την εκγύμναση και εκπαίδευση του σώματος σε πολύπλοκες αμυντικές και επιθετικές κινήσεις,
- την κατάκτηση καλής ισορροπίας,
- την απόκτηση υψηλής ικανότητας συντονισμού των μελών του σώματος μεταξύ τους αλλά και με τον νου και την αναπνοή,
- τη σωστή, απαλή και βαθιά διάταση των μυών και των τενόντων,
- το λύσιμο και το άνοιγμα των αρθρώσεων, την εκμετάλλευση και χρήση προς όφελός μας της δύναμης της βαρύτητας,
- τη χαλάρωση του νευρικού συστήματος και την απόκτηση ενός ήρεμου και εστιασμένου νου, κοκ.
Επιπρόσθετο αποτέλεσμα όλων των ανωτέρω είναι η θεμελίωση της καλής υγείας αλλά και η διατήρηση και βελτίωσή της σε όλα τα επίπεδα.
Η φόρμα είναι αυτό το οποίο χαρακτηρίζει, στα μάτια του πολύ κόσμου, το Tai Chi Chuan και, συνήθως, είναι το κύριο αντικείμενο διδασκαλίας στις περισσότερες σχολές. Το κάθε στυλ έχει τη δική του ιδιαίτερη φόρμα, δυστυχώς, όμως, δεν είναι όλες οι φόρμες ίδιας αξίας, ποιότητας και βάθους. Κυρίως, όμως, δεν γνωρίζουν όλοι οι ασκούμενοι και οι εκπαιδευτές τον τρόπο να διεισδύουν στο βάθος της εκάστοτε φόρμας την οποία εξασκούν και διδάσκουν, με αποτέλεσμα τις περισσότερες φορές οι φόρμες με τα χρόνια να εκφυλίζονται και να εκτελούνται σαν απλές χορογραφίες οι οποίες στερούνται κάθε αξίας και νοήματος.
Τελικά, θα πρέπει να γίνει κατανοητό από όλους τους ασκούμενους στο Tai Chi Chuan, ότι η φόρμα δεν υπάρχει σαν αυτοσκοπός αλλά μόνο και μόνο για την απόκτηση συγκεκριμένων ικανοτήτων από τον ασκούμενο. Η φόρμα χωρίς τις αντίστοιχες ικανότητες δεν έχει καμία απολύτως αξία.
Πολύ σημαντικές συνεργατικές ασκήσεις οι οποίες εκτελούνται σε ζευγάρια, με σκοπό την απόκτηση από τους ασκουμένους πιο εξειδικευμένων ικανοτήτων, όπως αίσθηση της κίνησης του αντιπάλου, ανταπόκριση, ευαισθησία κλπ.
Απαραίτητη προϋπόθεση για τη σωστή εξάσκηση στο Σπρώξιμο των Χεριών είναι η εκ των προτέρων απόκτηση τουλάχιστον σε βασικό επίπεδο ικανοτήτων που αναπτύσσονται από τη δουλειά με τη φόρμα, όπως η καλή ισορροπία, το λύσιμο των αρθρώσεων, το βύθισμα, ο συντονισμός, η ευλυγισία, η χαλάρωση κλπ.
Κατά την εξάσκηση στο Σπρώξιμο των Χεριών η ικανότητα του ασκούμενου σε όλα τα ανωτέρω δοκιμάζεται σε μεγάλο βαθμό, κάποιες φορές φτάνοντας ως τα άκρα και, ως εκ τούτου, οι εν λόγω ικανότητες αναπτύσσονται πολύ περισσότερο, αλλάζουν επίπεδο και γίνονται πιο βαθιές και ουσιαστικές.
Οι ασκήσεις αυτές βελτιώνουν την εγρήγορση του μαθητή και την ικανότητά του να εξουδετερώνει, οδηγώντας την στο κενό, τη δύναμη του αντιπάλου του. Αυτό επιτυγχάνεται «κολλώντας» πάνω στον συμπαίκτη του με τα χέρια και «ακούγοντας» την πρόθεσή του μέσω της αίσθησης της αφής.
Οι ασκήσεις Σπρωξίματος των Χεριών χωρίζονται σε στατικές, κινούμενες και ελεύθερες και θεωρούνται ο κρίκος που ενώνει τη φόρμα με τις μαχητικές εφαρμογές. Η εξάσκηση σε αυτές είναι ουσιώδης και βασική προϋπόθεση για το ξεκίνημα της μαχητικής εκπαίδευσης και της απόκτησης της ικανότητας για άλλες, πιο σύνθετες ασκήσεις, αφού μέσα από το Σπρώξιμο των Χεριών ο μαθητής προχωράει επίσης και στην ακίνδυνη εκμάθηση μαχητικών τεχνικών, κλειδωμάτων, βηματισμών κλπ. Στο Σπρώξιμο των Χεριών τα τελευταία χρόνια γίνονται στο εξωτερικό και αγώνες, για όσους το επιθυμούν.
Η φόρμα αναλύεται σε μεμονωμένες τεχνικές, οι οποίες, σε συνδυασμό με βηματισμούς και άλλες τεχνικές οι οποίες δεν βρίσκονται μέσα στη φόρμα, συνδέονται σε πρακτικές και πολύ ισχυρές μαχητικές εφαρμογές, προορισμένες για αυτοάμυνα.
Η εξάσκηση στις Μαχητικές Εφαρμογέςολοκληρώνεται με την ικανότητα του ασκούμενου να συμμετέχει σε ελεύθερη συμπλοκή σώμα με σώμα (στο πλαίσιο της σχολής και με την ανάλογη προστασία φυσικά) , όπου επιτρέπονται κάθε λογής χτυπήματα με όλο το σώμα (όχι μόνο με τα χέρια και τα πόδια), κλειδώματα, ρίψεις και ανατροπές, κρατώντας ωστόσο την ποιότητα και την τεχνική του Τάι Τσι Τσουάν.
Κάτι το οποίο αξίζει να σημειωθεί είναι πως μπορεί και πρέπει να εφαρμόζεται μαχητικά η κάθε μεμονωμένη κίνηση (από τις πολλές που απαρτίζουν ένα σχήμα) της φόρμας και όχι απλώς τα μεγάλα, κεντρικά σχήματα. Με την έννοια αυτή, οι μαχητικές εφαρμογές της φόρμας είναι εκατοντάδες, αφού η καθεμία κίνηση έχει ποικίλες εφαρμογές και νοήματα. Ωστόσο, όταν οι κινήσεις συνδυάζονται ελεύθερα μεταξύ τους, όπως πρέπει να γίνεται, μπορούν να δώσουν χιλιάδες διαφορετικές τεχνικές οι οποίες να μπορούν να εφαρμοστούν και να προσαρμοστούν σε κάθε δυνατή κατάσταση.
Σε κάποιες σχολές Tai Chi Chuan υπάρχει, επίσης, και αγωνιστική εξάσκηση, με σκοπό τη συμμετοχή σε αγώνες πλήρους επαφής (Σάντα).
Στα παραδοσιακά συστήματα Tai Chi Chuan υπάρχουν, συνήθως, τρία βασικά όπλα: η Σπάθα, το Ξίφος και η Λόγχη. Τα τρία αυτά όπλα έχουν τις δικές τους φόρμες, οι οποίες σε πολλά στυλ εκτελούνται με γρήγορη και δυναμική κίνηση για την απόκτηση τέλειας φυσικής κατάστασης, τις δικές τους Μαχητικές Εφαρμογές, όπως και ασκήσεις αντίστοιχες των Χεριών που Σπρώχνουν εκτελεσμένες με όπλα.
Σε κάποια πιο σύγχρονα στυλ έχουν δημιουργηθεί φόρμες και άλλων όπλων όπως μαχαίρι, βεντάλια κλπ. τα οποία ωστόσο δεν έχουν καταφέρει να προσδώσουν κάτι ουσιαστικά καινούργιο ή χρήσιμο στην εξάσκηση στο Tai Chi Chuan, από την άποψη πάντα των ικανοτήτων.
Ενώ το Tai Chi Chuan είναι από μόνο του μία πολύ ισχυρή ενεργειακή πρακτική, πολλοί εκπαιδευτές εντάσσουν στο πρόγραμμά τους και ασκήσεις Τσι Κουνγκ (ή Νέι Κουνγκ), δηλαδή ασκήσεων για την ανάπτυξη εσωτερικής ενέργειας και δύναμης. Το Τσι Κουνγκ εξασκείται από πολλούς και ως ολοκληρωμένο σύστημα εκγύμνασης για καλή υγεία ή συμπληρωματικά σε άλλα στυλ ή μεθόδους άσκησης.
Τα Τσι Κουνγκ συνήθως συνδυάζουν τη σωματική κίνηση ή ακινησία με την αναπνοή και τη συγκέντρωση του νου. Στην κατηγορία αυτών των ασκήσεων μπορούμε να βρούμε από απλοποιημένες τεχνικές για την καλή υγεία, προορισμένες για χρήση από το ευρύ κοινό, έως και πολύπλοκες και απαιτητικές τεχνικές για τη βελτίωση της υγείας, την ενδυνάμωση του σώματος αλλά και την αποτελεσματικότητα στη συμπλοκή σώμα με σώμα, για όσους επιθυμούν να εμβαθύνουν.
Επειδή το Τσι Κουνγκ είναι ίσως το πιο παρεξηγημένο και φορτωμένο με ιδεοληψίες και μύθους κομμάτι των Κινέζικων Πολεμικών Τεχνών χρειάζεται τεράστια προσοχή στο τι μαθαίνει κάποιος καθώς και στο από ποιον το μαθαίνει. Προσοχή! Το Τσι Κουνγκ μπορεί να κάνει πολύ καλό αλλά και πάρα πολύ κακό όταν διδάσκεται και εξασκείται από αφερέγγυα άτομα.
Η φόρμα είναι ένα σύνολο κινήσεων, μια μεγάλη χορογραφία θα λέγαμε, το οποίο εκτελείται με πολύ αργή ταχύτητα και αποτελείται από ολοκληρωμένα σχήματα επίθεσης και άμυνας, τα οποία, συνήθως (χωρίς αυτό να είναι απόλυτο, αφού υπάρχουν και γρήγορες φόρμες με εκρηκτικές κινήσεις) ρέουν ομαλά και κυκλικά το ένα μέσα από το άλλο. Σκοπός της φόρμας είναι, πρώτα και πάνω απ’ όλα, η ανάπτυξη της καλλιεργημένης, εκπαιδευμένης δύναμης, η οποία αποκτάται μεταξύ άλλων:
- Με την εκγύμναση και εκπαίδευση του σώματος σε πολύπλοκες αμυντικές και επιθετικές κινήσεις,
- την κατάκτηση καλής ισορροπίας,
- την απόκτηση υψηλής ικανότητας συντονισμού των μελών του σώματος μεταξύ τους αλλά και με τον νου και την αναπνοή,
- τη σωστή, απαλή και βαθιά διάταση των μυών και των τενόντων,
- το λύσιμο και το άνοιγμα των αρθρώσεων, την εκμετάλλευση και χρήση προς όφελός μας της δύναμης της βαρύτητας,
- τη χαλάρωση του νευρικού συστήματος και την απόκτηση ενός ήρεμου και εστιασμένου νου, κοκ.
Επιπρόσθετο αποτέλεσμα όλων των ανωτέρω είναι η θεμελίωση της καλής υγείας αλλά και η διατήρηση και βελτίωσή της σε όλα τα επίπεδα.
Η φόρμα είναι αυτό το οποίο χαρακτηρίζει, στα μάτια του πολύ κόσμου, το Tai Chi Chuan και, συνήθως, είναι το κύριο αντικείμενο διδασκαλίας στις περισσότερες σχολές. Το κάθε στυλ έχει τη δική του ιδιαίτερη φόρμα, δυστυχώς, όμως, δεν είναι όλες οι φόρμες ίδιας αξίας, ποιότητας και βάθους. Κυρίως, όμως, δεν γνωρίζουν όλοι οι ασκούμενοι και οι εκπαιδευτές τον τρόπο να διεισδύουν στο βάθος της εκάστοτε φόρμας την οποία εξασκούν και διδάσκουν, με αποτέλεσμα τις περισσότερες φορές οι φόρμες με τα χρόνια να εκφυλίζονται και να εκτελούνται σαν απλές χορογραφίες οι οποίες στερούνται κάθε αξίας και νοήματος.
Τελικά, θα πρέπει να γίνει κατανοητό από όλους τους ασκούμενους στο Tai Chi Chuan, ότι η φόρμα δεν υπάρχει σαν αυτοσκοπός αλλά μόνο και μόνο για την απόκτηση συγκεκριμένων ικανοτήτων από τον ασκούμενο. Η φόρμα χωρίς τις αντίστοιχες ικανότητες δεν έχει καμία απολύτως αξία.
Πολύ σημαντικές συνεργατικές ασκήσεις οι οποίες εκτελούνται σε ζευγάρια, με σκοπό την απόκτηση από τους ασκουμένους πιο εξειδικευμένων ικανοτήτων, όπως αίσθηση της κίνησης του αντιπάλου, ανταπόκριση, ευαισθησία κλπ.
Απαραίτητη προϋπόθεση για τη σωστή εξάσκηση στο Σπρώξιμο των Χεριών είναι η εκ των προτέρων απόκτηση τουλάχιστον σε βασικό επίπεδο ικανοτήτων που αναπτύσσονται από τη δουλειά με τη φόρμα, όπως η καλή ισορροπία, το λύσιμο των αρθρώσεων, το βύθισμα, ο συντονισμός, η ευλυγισία, η χαλάρωση κλπ.
Κατά την εξάσκηση στο Σπρώξιμο των Χεριών η ικανότητα του ασκούμενου σε όλα τα ανωτέρω δοκιμάζεται σε μεγάλο βαθμό, κάποιες φορές φτάνοντας ως τα άκρα και, ως εκ τούτου, οι εν λόγω ικανότητες αναπτύσσονται πολύ περισσότερο, αλλάζουν επίπεδο και γίνονται πιο βαθιές και ουσιαστικές.
Οι ασκήσεις αυτές βελτιώνουν την εγρήγορση του μαθητή και την ικανότητά του να εξουδετερώνει, οδηγώντας την στο κενό, τη δύναμη του αντιπάλου του. Αυτό επιτυγχάνεται «κολλώντας» πάνω στον συμπαίκτη του με τα χέρια και «ακούγοντας» την πρόθεσή του μέσω της αίσθησης της αφής.
Οι ασκήσεις Σπρωξίματος των Χεριών χωρίζονται σε στατικές, κινούμενες και ελεύθερες και θεωρούνται ο κρίκος που ενώνει τη φόρμα με τις μαχητικές εφαρμογές. Η εξάσκηση σε αυτές είναι ουσιώδης και βασική προϋπόθεση για το ξεκίνημα της μαχητικής εκπαίδευσης και της απόκτησης της ικανότητας για άλλες, πιο σύνθετες ασκήσεις, αφού μέσα από το Σπρώξιμο των Χεριών ο μαθητής προχωράει επίσης και στην ακίνδυνη εκμάθηση μαχητικών τεχνικών, κλειδωμάτων, βηματισμών κλπ. Στο Σπρώξιμο των Χεριών τα τελευταία χρόνια γίνονται στο εξωτερικό και αγώνες, για όσους το επιθυμούν.
Η φόρμα αναλύεται σε μεμονωμένες τεχνικές, οι οποίες, σε συνδυασμό με βηματισμούς και άλλες τεχνικές οι οποίες δεν βρίσκονται μέσα στη φόρμα, συνδέονται σε πρακτικές και πολύ ισχυρές μαχητικές εφαρμογές, προορισμένες για αυτοάμυνα.
Η εξάσκηση στις Μαχητικές Εφαρμογές ολοκληρώνεται με την ικανότητα του ασκούμενου να συμμετέχει σε ελεύθερη συμπλοκή σώμα με σώμα (στο πλαίσιο της σχολής και με την ανάλογη προστασία φυσικά) , όπου επιτρέπονται κάθε λογής χτυπήματα με όλο το σώμα (όχι μόνο με τα χέρια και τα πόδια), κλειδώματα, ρίψεις και ανατροπές, κρατώντας ωστόσο την ποιότητα και την τεχνική του Tai Chi Chuan.
Κάτι το οποίο αξίζει να σημειωθεί είναι πως μπορεί και πρέπει να εφαρμόζεται μαχητικά η κάθε μεμονωμένη κίνηση (από τις πολλές που απαρτίζουν ένα σχήμα) της φόρμας και όχι απλώς τα μεγάλα, κεντρικά σχήματα. Με την έννοια αυτή, οι μαχητικές εφαρμογές της φόρμας είναι εκατοντάδες, αφού η καθεμία κίνηση έχει ποικίλες εφαρμογές και νοήματα. Ωστόσο, όταν οι κινήσεις συνδυάζονται ελεύθερα μεταξύ τους, όπως πρέπει να γίνεται, μπορούν να δώσουν χιλιάδες διαφορετικές τεχνικές οι οποίες να μπορούν να εφαρμοστούν και να προσαρμοστούν σε κάθε δυνατή κατάσταση.
Σε κάποιες σχολές Tai Chi Chuan υπάρχει, επίσης, και αγωνιστική εξάσκηση, με σκοπό τη συμμετοχή σε αγώνες πλήρους επαφής (Σάντα).
Στα παραδοσιακά συστήματα Tai Chi Chuan υπάρχουν, συνήθως, τρία βασικά όπλα: η Σπάθα, το Ξίφος και η Λόγχη. Τα τρία αυτά όπλα έχουν τις δικές τους φόρμες, οι οποίες σε πολλά στυλ εκτελούνται με γρήγορη και δυναμική κίνηση για την απόκτηση τέλειας φυσικής κατάστασης, τις δικές τους Μαχητικές Εφαρμογές, όπως και ασκήσεις αντίστοιχες των Χεριών που Σπρώχνουν εκτελεσμένες με όπλα.
Σε κάποια πιο σύγχρονα στυλ έχουν δημιουργηθεί φόρμες και άλλων όπλων όπως μαχαίρι, βεντάλια κλπ. τα οποία ωστόσο δεν έχουν καταφέρει να προσδώσουν κάτι ουσιαστικά καινούργιο ή χρήσιμο στην εξάσκηση στο Tai Chi Chuan, από την άποψη πάντα των ικανοτήτων.
Ενώ το Tai Chi Chuan είναι από μόνο του μία πολύ ισχυρή ενεργειακή πρακτική, πολλοί εκπαιδευτές εντάσσουν στο πρόγραμμά τους και ασκήσεις Τσι Κουνγκ (ή Νέι Κουνγκ), δηλαδή ασκήσεων για την ανάπτυξη εσωτερικής ενέργειας και δύναμης. Το Τσι Κουνγκ εξασκείται από πολλούς και ως ολοκληρωμένο σύστημα εκγύμνασης για καλή υγεία ή συμπληρωματικά σε άλλα στυλ ή μεθόδους άσκησης.
Τα Τσι Κουνγκ συνήθως συνδυάζουν τη σωματική κίνηση ή ακινησία με την αναπνοή και τη συγκέντρωση του νου. Στην κατηγορία αυτών των ασκήσεων μπορούμε να βρούμε από απλοποιημένες τεχνικές για την καλή υγεία, προορισμένες για χρήση από το ευρύ κοινό, έως και πολύπλοκες και απαιτητικές τεχνικές για τη βελτίωση της υγείας, την ενδυνάμωση του σώματος αλλά και την αποτελεσματικότητα στη συμπλοκή σώμα με σώμα, για όσους επιθυμούν να εμβαθύνουν.
Επειδή το Τσι Κουνγκ είναι ίσως το πιο παρεξηγημένο και φορτωμένο με ιδεοληψίες και μύθους κομμάτι των Κινέζικων Πολεμικών Τεχνών χρειάζεται τεράστια προσοχή στο τι μαθαίνει κάποιος καθώς και στο από ποιον το μαθαίνει. Προσοχή! Το Τσι Κουνγκ μπορεί να κάνει πολύ καλό αλλά και πάρα πολύ κακό όταν διδάσκεται και εξασκείται από αφερέγγυα άτομα.
Πως να επιλέξω μια καλή σχολή Tai Chi Chuan
Για την επιλογή μίας καλής σχολής Tai Chi Chuan
θα πρέπει κάποιος να προσέξει:
Στυλ
Πολλοί άνθρωποι δεν το γνωρίζουν, αλλά δεν είναι όλα τα στυλ του Tai Chi Chuan ίδια και δεν ταιριάζουν με τον ίδιο τρόπο σε όλους τους ανθρώπους ή, για να το εκφράσουμε αλλιώς, το κάθε διαφορετικό στυλ μπορεί να ταιριάξει πολύ καλά, λιγότερο καλά ή και καθόλου με τις απαιτήσεις και τις προσδοκίες των διαφορετικών τύπων ανθρώπων.
Είναι χρήσιμο λοιπόν, πριν αποφασίσετε να ξεκινήσετε κάτι, να ενημερωθείτε για τις ιδιομορφίες και τις ιδιαιτερότητες του κάθε στυλ Tai Chi Chuan και πώς αυτές συναντούν τον χαρακτήρα, την ψυχοσύνθεση, τις ανάγκες και τις προσδοκίες σας.
Εκπαιδευτής
Ο εκπαιδευτής σε μία σχολή Tai Chi Chuan παίζει πάντα πολύ σημαντικό ρόλο στην ποιότητα της διδασκαλίας, πολλές φορές παραπάνω ακόμη και από τον ρόλο που παίζει το ίδιο το στυλ. Στο Tai Chi Chuan, όπως και σε κάθε σωματική ή άλλης μορφής τέχνη, ο μαθητής έρχεται σε πολύ στενή επαφή και σχέση με τον εκπαιδευτή του και, ως εκ τούτου, πρέπει να ταιριάζουν μεταξύ τους.
Η προσωπικότητα του εκπαιδευτή, ο χαρακτήρας του, οι αντιλήψεις του για τη ζωή, η γενικότερη μόρφωση και συγκρότησή του αλλά, φυσικά, και οι αντικειμενικές γνώσεις του, καθώς και η διάθεσή του ή όχι για συνεχή επιμόρφωση πάνω στην τέχνη, θα παίξουν τον σημαντικότερο ίσως ρόλο στο αν θα αγαπήσετε ή όχι και τελικά στο αν θα προχωρήσετε στην τέχνη του Tai Chi Chuan. Πριν ξεκινήσετε, ερευνήστε προσεκτικά και αυτό το θέμα. Ίσως να είναι το σημαντικότερο!
Στυλ
Πολλοί άνθρωποι δεν το γνωρίζουν, αλλά δεν είναι όλα τα στυλ του Tai Chi Chuan ίδια και δεν ταιριάζουν με τον ίδιο τρόπο σε όλους τους ανθρώπους ή, για να το εκφράσουμε αλλιώς, το κάθε διαφορετικό στυλ μπορεί να ταιριάξει πολύ καλά, λιγότερο καλά ή και καθόλου με τις απαιτήσεις και τις προσδοκίες των διαφορετικών τύπων ανθρώπων.
Είναι χρήσιμο λοιπόν, πριν αποφασίσετε να ξεκινήσετε κάτι, να ενημερωθείτε για τις ιδιομορφίες και τις ιδιαιτερότητες του κάθε στυλTai Chi Chuan και πώς αυτές συναντούν τον χαρακτήρα, την ψυχοσύνθεση, τις ανάγκες και τις προσδοκίες σας.
Εκπαιδευτής
Ο εκπαιδευτής σε μία σχολή Tai Chi Chuan παίζει πάντα πολύ σημαντικό ρόλο στην ποιότητα της διδασκαλίας, πολλές φορές παραπάνω ακόμη και από τον ρόλο που παίζει το ίδιο το στυλ. Στο Tai Chi Chuan, όπως και σε κάθε σωματική ή άλλης μορφής τέχνη, ο μαθητής έρχεται σε πολύ στενή επαφή και σχέση με τον εκπαιδευτή του και, ως εκ τούτου, πρέπει να ταιριάζουν μεταξύ τους.
Η προσωπικότητα του εκπαιδευτή, ο χαρακτήρας του, οι αντιλήψεις του για τη ζωή, η γενικότερη μόρφωση και συγκρότησή του αλλά, φυσικά, και οι αντικειμενικές γνώσεις του, καθώς και η διάθεσή του ή όχι για συνεχή επιμόρφωση πάνω στην τέχνη, θα παίξουν τον σημαντικότερο ίσως ρόλο στο αν θα αγαπήσετε ή όχι και τελικά στο αν θα προχωρήσετε στην τέχνη του Tai Chi Chuan. Πριν ξεκινήσετε, ερευνήστε προσεκτικά και αυτό το θέμα. Ίσως να είναι το σημαντικότερο!
Αναγνώριση και σοβαρότητα
Στον χώρο του Tai Chi Chuan, όπως και σε κάθε άλλον χώρο, μπορεί κανείς να συναντήσει ανθρώπους όλων των ειδών. Αν και δεν πρόκειται για απόλυτη εγγύηση ποιότητας, ένα καλό δείγμα σοβαρότητας της σχολής είναι η συνεργασία, η σχέση και η αναγνώρισή της από γνωστούς Κινέζους (ή και αναγνωρισμένους Δυτικούς) Δασκάλους, η συμμετοχή της σε διεθνή σεμινάρια και εκδηλώσεις, η διοργάνωση σεμιναρίων με προσκεκλημένους Δασκάλους υψηλού επιπέδου από το εξωτερικό κ.λπ.
Χρειάζεται, ωστόσο, προσοχή! Κάθε Κινέζος δεν είναι αυτόματα και Δάσκαλος του Τάι Τσι Τσουάν, ούτε και κάθε «μεγάλος» Δυτικός δάσκαλος είναι αυθεντικός και αληθινός γνώστης. Χρειάζεται, λοιπόν, να μάθουμε να ξεχωρίζουμε τους ισχυρισμούς του καθενός, Κινέζου, Δυτικού ή Έλληνα, από την αλήθεια.
Γενικά, και χωρίς αυτό να σημαίνει ότι στα παρακάτω δεν υπάρχουν εξαιρέσεις, είναι καλό να αποφεύγουμε τις σχολές στις οποίες ο εκπαιδευτής συμπεριφέρεται με περισπούδαστο ύφος και δίνει για τον εαυτό του την εικόνα του παντογνώστη.
Πολύ συχνά, οι άνθρωποι αυτοί είναι απομονωμένοι από τη διεθνή σκηνή του Tai Chi Chuan, διδάσκουν αρκετά συστήματα –ενίοτε άσχετα μεταξύ τους– ενώ οι ισχυρισμοί τους για το πώς έμαθαν την τέχνη τους, αγγίζουν τα όρια του μύθου (σχεδόν πάντοτε, θα ακούσει κανείς ιστορίες για δασκάλους-ερημίτες σε κάποιο βουνό της Κίνας!).
Κάτι άλλο που συχνά συμβαίνει με αυτού του είδους τους εκπαιδευτές, είναι ότι απλώς παρακολούθησαν κάποτε ένα ή δύο σεμινάρια με κάποιον διακεκριμένο δάσκαλο –στην περίπτωση αυτή, η όποια προσπάθειά τους παραμένει στη σφαίρα της «ομάδας μελέτης» (στην καλύτερη περίπτωση) ή δεν αναγνωρίζεται από κανέναν φορέα ή δάσκαλο (στη χειρότερη).
Ελέγξτε λοιπόν πολύ προσεκτικά την ιστορία αλλά και τις «ιστορίες» του εκάστοτε δασκάλου, το «ύφος» του, τα διπλώματά του, τις διεθνείς και εγχώριες επαφές του κοκ. Μην δέχεστε άκριτα οτιδήποτε σας λέει ο καθένας, όποιος κι αν είναι αυτός. Και, μη διστάζετε να ρωτήσετε ευθέως ό,τι σας φαίνεται παράξενο ή αφύσικο. Μην αφήνεται τη λογική σας στην πόρτα της σχολής.
Αναγνώριση και σοβαρότητα
Στον χώρο του Tai Chi Chuan, όπως και σε κάθε άλλον χώρο, μπορεί κανείς να συναντήσει ανθρώπους όλων των ειδών. Αν και δεν πρόκειται για απόλυτη εγγύηση ποιότητας, ένα καλό δείγμα σοβαρότητας της σχολής είναι η συνεργασία, η σχέση και η αναγνώρισή της από γνωστούς Κινέζους (ή και αναγνωρισμένους Δυτικούς) Δασκάλους, η συμμετοχή της σε διεθνή σεμινάρια και εκδηλώσεις, η διοργάνωση σεμιναρίων με προσκεκλημένους Δασκάλους υψηλού επιπέδου από το εξωτερικό κ.λπ. Χρειάζεται, ωστόσο, προσοχή!
Κάθε Κινέζος δεν είναι αυτόματα και Δάσκαλος του Tai Chi Chuan, ούτε και κάθε «μεγάλος» Δυτικός δάσκαλος είναι αυθεντικός και αληθινός γνώστης. Χρειάζεται, λοιπόν, να μάθουμε να ξεχωρίζουμε τους ισχυρισμούς του καθενός, Κινέζου, Δυτικού ή Έλληνα, από την αλήθεια.
Γενικά, και χωρίς αυτό να σημαίνει ότι στα παρακάτω δεν υπάρχουν εξαιρέσεις, είναι καλό να αποφεύγουμε τις σχολές στις οποίες ο εκπαιδευτής συμπεριφέρεται με περισπούδαστο ύφος και δίνει για τον εαυτό του την εικόνα του παντογνώστη.
Πολύ συχνά, οι άνθρωποι αυτοί είναι απομονωμένοι από τη διεθνή σκηνή του Tai Chi Chuan, διδάσκουν αρκετά συστήματα –ενίοτε άσχετα μεταξύ τους– ενώ οι ισχυρισμοί τους για το πώς έμαθαν την τέχνη τους, αγγίζουν τα όρια του μύθου (σχεδόν πάντοτε, θα ακούσει κανείς ιστορίες για δασκάλους-ερημίτες σε κάποιο βουνό της Κίνας!).
Κάτι άλλο που συχνά συμβαίνει με αυτού του είδους τους εκπαιδευτές, είναι ότι απλώς παρακολούθησαν κάποτε ένα ή δύο σεμινάρια με κάποιον διακεκριμένο δάσκαλο –στην περίπτωση αυτή, η όποια προσπάθειά τους παραμένει στη σφαίρα της «ομάδας μελέτης» (στην καλύτερη περίπτωση) ή δεν αναγνωρίζεται από κανέναν φορέα ή δάσκαλο (στη χειρότερη).
Ελέγξτε λοιπόν πολύ προσεκτικά την ιστορία αλλά και τις «ιστορίες» του εκάστοτε δασκάλου, το «ύφος» του, τα διπλώματά του, τις διεθνείς και εγχώριες επαφές του κοκ. Μην δέχεστε άκριτα οτιδήποτε σας λέει ο καθένας, όποιος κι αν είναι αυτός. Και, μη διστάζετε να ρωτήσετε ευθέως ό,τι σας φαίνεται παράξενο ή αφύσικο. Μην αφήνεται τη λογική σας στην πόρτα της σχολής.
Απόσταση
Με τις δυσκολίες που παρουσιάζει η σύγχρονη ζωή, η απόσταση είναι πολύ σημαντικός παράγοντας για την επιλογή μας. Σίγουρα δεν είναι όλοι τόσο τυχεροί ώστε να έχουν δίπλα στο σπίτι τους μία σχολή Tai Chi Chuan, και μάλιστα καλή.
Άρα, θα πρέπει να είστε έτοιμοι να θυσιάσετε λίγο χρόνο παραπάνω στις αποστάσεις προκειμένου να μπορέσετε να μάθετε Tai Chi Chuan. Ωστόσο, αν το παρακάνετε και βρείτε μία σχολή στην άλλη άκρη της Αθήνας από εκεί που μένετε, ίσως κουραστείτε σύντομα και τα παρατήσετε. Να θυμάστε ότι «κάποιο» ή «λίγο» Tai Chi Chuan είναι καλύτερα από «καθόλου» Tai Chi Chuan.
Ο μοναδικός λόγος για να αποφασίσετε να ταξιδεύετε πολύ μακρινές αποστάσεις προκειμένου να ασκηθείτε στο Tai Chi Chuan είναι να είστε απολύτως αποφασισμένοι να μάθετε κάποιο συγκεκριμένο στυλ ή να πιστεύετε ότι ένας συγκεκριμένος δάσκαλος είναι πάρα πολύ καλός και να θέλετε οπωσδήποτε να μαθητεύσετε κοντά του.
Οι άνθρωποι που ανήκουν στην παραπάνω κατηγορία, συνήθως είναι αυτοί που ενδιαφέρονται να προχωρήσουν βαθύτερα στην τέχνη και όχι απλώς να κάνουν λίγη άσκηση για την υγεία τους. Εκτός, λοιπόν, από τον χρόνο που θα πρέπει να διαθέτουν για το ταξίδι προς τον χώρο άσκησης, θα πρέπει επίσης να ερευνήσουν και να μελετήσουν ακόμη προσεκτικότερα πριν αποφασίσουν να γίνουν μέλη κάποιας σχολής.
Συχνές Ερωτήσεις
Με τον όρο «Τάι Τσι» (ή Τάι Τζι) οι Κινέζοι ονομάζουν το γνωστό σε όλους ασπρόμαυρο κυκλικό σύμβολο «γιν-γιανγκ». Εννοιολογικά, η λέξη αυτή εκφράζει έναν διπλό υπερθετικό βαθμό.
Έτσι, από πολλούς μεταφράζεται ως το «απόλυτο υπέρτατο» ή το «έσχατο όριο» ή το «ανώτατο όριο» ή το «σύμπαν», αφού το σύμβολο «Τάι Τσι» απεικονίζει την αρχή της εναλλαγής των αντιθέτων (γιν-γιανγκ), η οποία, κατά τους Ταοϊστές, είναι η βασική αρχή που διέπει τα πάντα στο σύμπαν. «Τσουάν» σημαίνει «γροθιά» και κατ’ επέκταση «πολεμική τέχνη», ή απλώς «τέχνη» ή «τεχνική».
Με βάση τα παραπάνω, έχουν γίνει πολλές προσπάθειες για να αποδοθεί στις Δυτικές γλώσσες ο όρος «Tai Chi Chuan». Κάποιες συνηθισμένες αποδόσεις του είναι «Η γροθιά του απολύτου υπερτάτου», «Η πολεμική τέχνη του εσχάτου ορίου» κ.α. Εκφράσεις υπερβολικές ή, έστω, ποιητικές, οι οποίες είναι σαφώς ενταγμένες στη γενικότερη προσπάθεια να καλυφθεί το Tai Chi Chuan πίσω από ένα πέπλο μυστηρίου και εξωτισμού.
Μία απόδοση πιο προσγειωμένη και πραγματικά συμβατή με τις θεμελιώδεις αρχές του Tai Chi Chuan, την οποία εμείς προτείνουμε, είναι η «Η πολεμική τέχνη η οποία βασίζεται στην αρχή της εναλλαγής των αντιθέτων (γιν-γιανγκ)». Όσοι γνωρίζουν έστω και ελάχιστο Tai Chi Chuan, μπορούν να καταλάβουν ότι αυτή η ονομασία ανταποκρίνεται 100% στην πραγματικότητα, χωρίς ωστόσο να προσπαθεί να εντυπωσιάσει ή να παραπλανήσει κανέναν.
Υπάρχουν δύο λόγοι. Πρώτον, ο σεβασμός προς τον δάσκαλο και την τέχνη μετατρέπεται, καθώς τα μέλη της Οικογένειας διδάσκουν την τέχνη των προγόνων τους, σε σεβασμό για τις προηγούμενες γενεές, οι οποίες διατήρησαν και συνεχίζουν να διδάσκουν την τέχνη αυτή, έτσι ώστε να μπορεί τώρα να τη μάθει ο καθένας. Δεύτερον, καθώς αυτή η τέχνη δεν μπορεί να διδαχθεί από βιβλία είναι πολύ σημαντικό να διδάσκεται από τους σωστούς δασκάλους.
Τα μέλη της Οικογένειας τυγχάνουν του μεγαλύτερου σεβασμού και είναι ή θεωρούνται αυθεντίες αυτής της τέχνης. Αυτή η αυθεντία ίσως να θεωρείται αυθαιρεσία για τον Δυτικό τρόπο σκέψης αλλά οφείλεται σε πρακτικά θέματα. Τα μέλη της κάθε οικογένειας έμαθαν και εξάσκησαν το Tai Chi Chuan με τους μεγαλύτερους εν ζωή Δασκάλους, οι οποίοι ανήκαν σε παλαιότερες γενεές. Άρχιζαν την εκμάθηση από την ηλικία των 3 ετών και διδάσκονταν γνώσεις και τεχνικές οι οποίες ήταν διαθέσιμες μόνον στα μέλη της Οικογένειας ή σε αυτούς που ήταν πολύ κοντά σε αυτήν (Οικογενειακοί Μαθητές -Disciples). Όπως είναι φυσικό, είναι πολύ δύσκολο για κάποιον εκτός της Οικογένειας να λάβει μία τέτοιου επιπέδου εκπαίδευση.
To στυλ Γου Τάι Τσι Τσουάν (Wu Tai Chi Chuan) είναι ένα από τα 3 σημαντικότερα στυλ Tai Chi Chuan στον κόσμο. Tα άλλα δύο είναι το Γιανγκ (Yang) και το Τσεν (Chen). Κάθε ένα από αυτά τα 3 στυλ πήρε την ονομασία του από το όνομα της οικογενείας η οποία το εξασκούσε και το δίδασκε, μεταφέροντας τη γνώση από γενιά σε γενιά. Παραδοσιακά το στυλ, η εξάσκηση και η μαθητεία στο Tai Chi Chuan θεωρούνται «Οικογενειακή κληρονομιά». Τα μέλη της κάθε οικογένειας αφιερώνουν τη ζωή τους στη διδασκαλία και την εξάσκηση της τέχνης αυτής, γι’ αυτό και θεωρούνται αυθεντίες πάνω στο στυλ το οποίο εξασκούν.
Αυτό εξαρτάται κατά πολύ από τον χρόνο που θα διαθέσετε, τον κόπο που θα καταβάλλετε, το πόσο ταλέντο έχετε, το τι και πόση άσκηση σε άλλα συστήματα άσκησης ή αθλήματα έχετε κάνει στη ζωή σας, καθώς και τις προσδοκίες σας. Αλλιώς μαθαίνει ένας άνθρωπος που ασκείται κάθε μέρα και αλλιώς όποιος ασκείται μία ή δύο φορές την εβδομάδα. Αλλιώς προοδεύει ένας νέος 20 ετών και αλλιώς κάποιος που είναι 50 ή 60 ετών. Είναι άλλη η σωματική αντίληψη ενός που έχει περάσει μερικά χρόνια της ζωής του ασκούμενος σε κάποια άλλη πολεμική τέχνη, σε χορό, σε γιόγκα ή σε οποιοδήποτε άλλο σύστημα άσκησης ή άθλημα και άλλη αυτού που ξεκινάει για πρώτη φορά να ασκείται.
Είναι άλλος ο βαθμός ικανοποίησης κάποιου που θέλει να μάθει τη φόρμα και λίγες ασκήσεις για την καλή του υγεία και άλλος αυτού που θέλει να φτάσει στο επίπεδο να μάχεται ελεύθερα ή να χρησιμοποιεί τα παραδοσιακά όπλα σαν προέκταση του χεριού του. Άρα, λοιπόν, η απάντηση στην ανωτέρω ερώτηση είναι πολύ ασαφής και εξαρτάται από πολλούς και διαφορετικούς παράγοντες. Για να πάρετε, ωστόσο, μία γενική ιδέα για τους ελάχιστους χρόνους που απαιτούνται για την εκμάθηση των διαφόρων κομματιών του Tai Chi Chuan από τον μέσο άνθρωπο, μπορείτε να ανατρέξετε στη σελίδα της Ύλης.
Τα καλά νέα είναι ότι όποιος κι αν είστε, ό,τι κι αν έχετε κάνει ή όχι στη ζωή σας, όποια ηλικία ή ταλέντο κι αν έχετε, όσο λίγο χρόνο κι αν διαθέτετε, το Tai Chi Chuan είναι κάτι το οποίο μπορείτε να κάνετε και να ωφεληθείτε από αυτό. Γι’ αυτό, δεν πρέπει να αφήνετε να σας κρατάνε μακριά από την άσκηση δικαιολογίες όπως «Είμαι πολύ μεγάλος γι’ αυτό», «Δεν έχω καθόλου χρόνο», «Δεν μπορώ να το καταλάβω» κ.α. Ξεκινήστε τώρα και κάντε το Tai Chi Chuan μέρος της ζωής σας, όσο μικρό κι αν είναι αυτό και τα οφέλη θα ακολουθήσουν.
Είναι πλέον κοινώς αποδεκτό, ότι η σωματική άσκηση βελτιώνει τη σωματική, διανοητική και ψυχική υγεία αλλά και την ποιότητα ζωής γενικότερα. Παράλληλα, ο σύγχρονος άνθρωπος κατανοεί όλο και περισσότερο ότι η υγεία μας είναι κάτι πολύ πολύτιμο για να το αφήνουμε στα χέρια των ειδικών. Κατά συνέπεια, είναι πλέον αυτονόητο ότι όλοι μας οφείλουμε να ασχολούμαστε πρακτικά με τη βελτίωση της υγείας μας, πριν ακόμη ασθενήσουμε και αναγκαστούμε εκ των πραγμάτων να προσφύγουμε στους ιατρούς.
Η πρόληψη, λοιπόν, είναι ο πρώτος και σημαντικότερος τομέας στον οποίο μπορεί να μας βοηθήσει γενικότερα η άσκηση και πιο συγκεκριμένα το Tai Chi Chuan. Όταν προσπαθούμε ενεργητικά να βελτιώσουμε την κατάσταση της υγείας μας, αποκτούμε την αίσθηση ότι παύουμε να είμαστε παθητικοί και άβουλοι καταναλωτές φαρμάκων και ότι παίρνουμε την ευθύνη της ζωής μας στα χέρια μας, κάνοντας κάτι σοβαρό και υπεύθυνο γι’ αυτήν (χωρίς αυτό φυσικά να σημαίνει επ’ ουδενί ότι «καταργούμε» ή παύουμε να έχουμε ανάγκη τους ιατρούς). Αυτό είναι από μόνο του αυτοθεραπευτικό! Γενικά μιλώντας, το Tai Chi Chuan έχει μία μεγάλη διαφορά από άλλα συστήματα άσκησης ή αθλήματα. Η διαφορά αυτή έγκειται στο ότι έχει ως κέντρο της προσοχής και της δομής του τον άνθρωπο και την υγεία του και όχι τα κάθε λογής επιτεύγματα που ξεπερνούν τα όρια του σώματος ή αποσκοπούν στη νίκη επί κάποιου αντιπάλου. Η κάθε άσκηση είναι σχεδιασμένη πρώτα απ’ όλα για να ωφελεί χωρίς να βλάπτει, κατά τα πρότυπα της Ιπποκράτειας ρήσης «Ωφελέειν, μη βλάπτειν» και μετά για οποιονδήποτε άλλον σκοπό.
Στο Tai Chi Chuan δεν υπάρχει καμία άλλη σκέψη στο μυαλό του ασκούμενου, εκτός από τη βελτίωση του εαυτού του και της υγείας του. Όταν ασκούμαστε με αυτήν τη λογική, το πρώτο πράγμα που κάνουμε είναι να προστατεύουμε το σώμα μας, να μην το καταπονούμε, να συντηρούμε τις δυνάμεις μας και να μην εξουθενωνόμαστε.
Στο Tai Chi Chuan παράγουμε δύναμη και ενέργεια και μαθαίνουμε πώς να τη χρησιμοποιούμε με πιο αποτελεσματικό τρόπο. Δεν εξαντλούμαστε άσκοπα, όπως γίνεται στα περισσότερα αθλήματα και συστήματα άσκησης. Έτσι, σιγά-σιγά στο σώμα αναπτύσσονται και συσωρεύονται μεγάλα αποθέματα ενέργειας, η οποία συντελεί στην ενεργοποίηση των πηγαίων και ανεξάντλητων αυτοθεραπευτικών δυνάμεων του οργανισμού. Αυτές οι δυνάμεις είναι που, συνδυαζόμενες με αλλαγές στη διατροφή και τη γενικότερη στάση ζωής μας για βέλτιστα αποτελέσματα, μας κάνουν να μπαίνουμε σε μία πορεία αναβάθμισης της υγείας μας αλλά και ξεπεράσματος συγκεκριμένων προβλημάτων που είναι πιθανόν να έχουμε.
Πιο συγκεκριμένα, η ήρεμη και γαλήνια κίνηση, το τέντωμα του σώματος αλλά και η ανάπτυξη της ικανότητας απομνημόνευσης πολλών και διαφορετικών κινήσεων στη Φόρμα, ο συνδυασμός της κίνησης με την αναπνοή στα Τσι Κουνγκ, οι δυναμικές και εκρηκτικές κινήσεις στις ασκήσεις παραγωγής δύναμης, η συγκέντρωση του νου καθ’ όλη τη διάρκεια της άσκησης, η ανάπτυξη ικανότητας συνεργασίας με άλλους ανθρώπους αλλά και του συναγωνισμού όταν αυτός χρειάζεται στο Σπρώξιμο των Χεριών, και άλλα πολλά που αποτελούν χαρακτηριστικά γνωρίσματα της εξάσκησης στο Tai Chi Chuan, είναι ένα πλήρες πρόγραμμα άσκησης το οποίο καλύπτει όλες τις ανάγκες, σωματικές, διανοητικές και ψυχικές, του σύγχρονου ανθρώπου, τον οποίο έχει στο κέντρο του.
‘Ολο αυτό το πλήρες σύνολο ασκήσεων πρώτα απ’ όλα δυναμώνει το σώμα ολόπλευρα, βελτιώνει την κυκλοφορία του αίματος και την αναπνοή, επιδρά θετικά στο νευρικό σύστημα, ηρεμεί και γαληνεύει τον νου, απαλύνει το στρες και το άγχος, δυναμώνει τη μνήμη κ.α. Μέσω αυτών των θετικών διεργασιών που συντελούνται στον άνθρωπο, μέσα από την επίμονη και χρόνια άσκηση, φυσικά, και όχι με κάποιον μαγικό τρόπο, είναι που τελικά μπορούν να λυθούν πολλά από τα προβλήματα υγείας του.
Το Tai Chi Chuan έχει τη φήμη ότι απευθύνεται αποκλειστικά σε ανθρώπους μεγάλης ηλικίας ή σε άτομα που έχουν προβλήματα υγείας. Παρ’ όλο που και αυτά τα άτομα μπορούν να ασκηθούν σε κάποια τμήματα του Tai Chi Chuan, μέχρι το σώμα τους να δυναμώσει, στην πραγματικότητα η φήμη αυτή είναι απλώς ένας ακόμη μύθος, ο οποίος επίσης οφείλεται στη στρεβλή ανάπτυξη του Tai Chi Chuan στη Δύση αλλά και σε πολλές περιπτώσεις ακόμη και στην Κίνα. Το Tai Chi Chuan είναι μία πολύ απαιτητική άσκηση που χρειάζεται χρόνο, κόπο και ιδρώτα.
Στην ύλη του περιλαμβάνεται μία πολύ μεγάλη ποικιλία ασκήσεων διαφορετικού τύπου, κάποιες από τις οποίες είναι φαινομενικά πολύ χαλαρές και ήρεμες και μπορεί σε ένα βασικό επίπεδο να τις κάνει οποιοσδήποτε. Ωστόσο, η εμβάθυνση στις ασκήσεις αυτές απαιτεί αλλά και προάγει πολύ αυξημένες φυσικές ικανότητες. Επίσης, στο Tai Chi Chuan υπάρχουν και πάρα πολλές ασκήσεις και φόρμες που απαιτούν δύναμη, έκρηξη, αντοχή κ.α. τις οποίες για να εκτελέσει κάποιος χρειάζεται να έχει ήδη, ή να είναι διατεθειμένος να αποκτήσει, ένα καλό επίπεδο φυσικής κατάστασης.
Στην πραγματικότητα, το Tai Chi Chuan είναι μία τέχνη με ένα απέραντο πεδίο γνώσεων και διαφορετικών τεχνικών. Αναλόγως, λοιπόν, του επιπέδου, της ηλικίας και της φυσικής κατάστασης των μαθητών του, ο κάθε εκπαιδευτής μπορεί να δομήσει το μάθημά του με τέτοιον τρόπο ώστε να ταιριάζει στην κάθε ειδική περίπτωση. Έτσι, ένας γνώστης του στυλ μπορεί να διδάξει το ίδιο καλά σε παιδιά, εφήβους, ενήλικες ή ηλικιωμένους, σε ανθρώπους υψηλής υγείας και φυσικής κατάστασης ή σε ασθενείς και αδύναμους, σε άτομα που επιζητούν μία χαλαρή γυμναστική ή σε άλλους που επιθυμούν μαχητική κατάρτιση ή μία ολιστική άσκηση για την υγεία τους.
Στην πραγματικότητα, δεν υπάρχει κάποια απάντηση σε αυτήν την ερώτηση που να μπορεί να θεωρηθεί κοινής αποδοχής. Είναι πολύ σύνηθες, και στη Δύση αλλά και στην Κίνα, οι ασκούμενοι στο Tai Chi Chuan να φορούν τα καθημερινά τους ρούχα κατά τη διάρκεια της άσκησης. Πολλοί όμως φορούν την παραδοσιακή κινεζική φόρμα των πολεμικών τεχνών, αυτήν με τα χαρακτηριστικά κουμπιά, είτε σε σατέν είτε σε βαμβακερό ύφασμα. Είναι επίσης πολύ συνηθισμένο να φορούν οι ασκούμενοι μία απλή φόρμα γυμναστικής ή απλώς ένα φαρδύ, άνετο παντελόνι και ένα κοντομάνικο μπλουζάκι.
Όσον αφορά τα παπούτσια, μετά από την ευρεία αποδοχή του Tai Chi Chuan στους χώρους και στον κόσμο του New Age και τους χίπις, γεννήθηκε η πεποίθηση, στη Δύση κυρίως, ότι το Tai Chi Chuan πρέπει να γίνεται όντας ο ασκούμενος ξυπόλητος, ώστε να έρχεται σε επαφή με τα στοιχεία της φύσης. Αυτή η πεποίθηση απέκτησε πολύ ισχυρές ρίζες στην Ελλάδα, λόγω του πρώτου βιβλίου που κυκλοφόρησε για το Tai Chi Chuan (Γιανγκ Τζινγκ Μινγκ, Τάι Τζι Σουάν για υγεία,δύναμη και ομορφιά, εκδ. Κέδρος) σε μετάφραση του πατέρα του Ελληνικού Tai Chi Chuan, κ. Πέτρου Κουρόπουλου. Στο βιβλίο αυτό, ο συγγραφέας έδειχνε τις ασκήσεις ντυμένος με στολή Καράτε και ξυπόλητος, μάλλον επειδή ζούσε και δίδασκε στην Ιαπωνία, ενώ παράλληλα μαθήτευε και στο Καράτε. Παρ’ όλα αυτά, παραδοσιακά, η εξάσκηση στις Κινεζικές πολεμικές τέχνες γίνεται πάντα φορώντας παπούτσια. Φυσικά, αυτό δεν σημαίνει σε καμία περίπτωση ότι αν κάποιος βρεθεί σε μία όμορφη παραλία ή σε ένα δάσος δεν μπορεί να ασκηθεί ξυπόλητος, αν αυτό τον ευχαριστεί.
Στα Εκπαιδευτικά Κέντρα του συστήματός μας συνήθως φοράμε ένα φαρδύ μαύρο παντελόνι και λευκό κοντομάνικο μπλουζάκι, με μαλακά παπούτσια (τα ζητάτε σαν παπούτσια του Τάε Κβον Ντο) ειδικά για την αίθουσα (δεν τα φοράμε δηλαδή και έξω στον δρόμο). Αυτή η πολιτική, ωστόσο, δεν είναι αυστηρή και δεχόμαστε στα μαθήματά μας και άτομα που δεν την ακολουθούν αλλά φορούν ό,τι τους είναι άνετο και ευχάριστο.
Το Tai Chi Chuan είναι μία ολότητα και αν αποκόψουμε κάποιο ή κάποια τμήματά του από το σύνολο, τότε η γνώση μας θα είναι εκ των πραγμάτων ελλειπής. Φυσικά, είναι πάρα πολλές οι σχολές και οι εκπαιδευτές του Τάι Τσι Τσουάν που διδάσκουν απλώς κάποια Φόρμα και λίγα Τσι Κουνγκ, χωρίς ωστόσο να αναλύουν τη Φόρμα στις Μαχητικές Εφαρμογές της. Σε πολλές περιπτώσεις, μάλιστα, ούτε καν γνωρίζουν ότι υπάρχουν Μαχητικές Εφαρμογές. Αυτό είναι κατ’ αρχάς σεβαστό αλλά σε αυτές τις περιπτώσεις, πιστεύουμε ότι η εξάσκηση παρουσιάζει σημαντικές ελλείψεις.
Οι ελλείψεις αυτές προκύπτουν από το αναμφισβήτητο γεγονός ότι η κάθε κίνηση της Φόρμας έχει δημιουργηθεί για να υπηρετήσει έναν συγκεκριμένο σκοπό και όχι σαν μία απλή χορευτική φιγούρα. Αυτός ο σκοπός δεν είναι άλλος από την απόκτηση ιδιαίτερων σωματικών και νοητικών ικανοτήτων, μέσα από την εκμάθηση τεχνικών συμπλοκής σώμα με σώμα. Όπως είναι, λοιπόν, αυτονόητο, αν δουλεύουμε αναλύοντας τη Φόρμα στα ουσιώδη συστατικά στοιχεία της και μαθαίνοντας να αναγνωρίζουμε τον βαθύτερο σκοπό της, μπορούμε να ανοίξουμε διάπλατα τις πύλες για να ξεκλειδώσουμε τα «μυστικά» της, με συνέπεια η εξάσκησή μας να αποκτάει άλλο νόημα, ουσία, βάθος, λεπτομέρεια και ακρίβεια και να αποκομίζουμε μεγαλύτερα οφέλη για την υγεία μας. Παράλληλα, με αυτόν τον τρόπο εξάσκησης συντηρείται η αυθεντικότητα της Φόρμας και μας προσφέρονται περισσότερα εχέγγυα ότι αποφεύγουμε φαινόμενα επιφανειακής και ανούσιας εκτέλεσής της ή ουσιωδών μετατροπών στις κινήσεις της από εκπαιδευτή σε μαθητή.
Συμπερασματικά, πιστεύουμε ότι ακόμη κι αν κάποιος δεν θέλει να ασκηθεί σοβαρά στις μαχητικές εφαρμογές της Φόρμας και να φτάσει στο επίπεδο της ελεύθερης συμπλοκής σώμα με σώμα, είναι καλό τουλάχιστον να έχει μία γενική εικόνα γι’ αυτές, ώστε να μπορεί να αναλύει και να εξηγεί τις επιμέρους κινήσεις, έστω κι αν δεν μπορεί να εκτελέσει τις Μαχητικές Εφαρμογές σε ικανοποιητικό βαθμό. Αυτό θα τον βοηθήσει να κατανοεί και να εκτελεί τη φόρμα του πολύ καλύτερα. Σε κάθε περίπτωση, είναι καλό κάποιος να προτιμήσει να μαθητεύσει σε μία σχολή στην οποία να υπάρχει η γνώση των Μαχητικών Εφαρμογών, ακόμη κι δεν θέλει να ασκηθεί σε αυτές, αφού σε αυτήν τη σχολή έχει περισσότερες πιθανότητες ο εκπαιδευτής να γνωρίζει καλύτερα και σε βάθος τη Φόρμα, άρα θα μπορεί να τη διδάξει και στον μαθητή σε υψηλότερο επίπεδο.
Το Tai Chi Chuan είναι μία ολότητα και αν αποκόψουμε κάποιο ή κάποια τμήματά του από το σύνολο, τότε η γνώση μας θα είναι εκ των πραγμάτων ελλειπής. Φυσικά, είναι πάρα πολλές οι σχολές και οι εκπαιδευτές του Τάι Τσι Τσουάν που διδάσκουν απλώς κάποια Φόρμα και λίγα Τσι Κουνγκ, χωρίς ωστόσο να αναλύουν τη Φόρμα στις Μαχητικές Εφαρμογές της. Σε πολλές περιπτώσεις, μάλιστα, ούτε καν γνωρίζουν ότι υπάρχουν Μαχητικές Εφαρμογές. Αυτό είναι κατ’ αρχάς σεβαστό αλλά σε αυτές τις περιπτώσεις, πιστεύουμε ότι η εξάσκηση παρουσιάζει σημαντικές ελλείψεις.
Οι ελλείψεις αυτές προκύπτουν από το αναμφισβήτητο γεγονός ότι η κάθε κίνηση της Φόρμας έχει δημιουργηθεί για να υπηρετήσει έναν συγκεκριμένο σκοπό και όχι σαν μία απλή χορευτική φιγούρα. Αυτός ο σκοπός δεν είναι άλλος από την απόκτηση ιδιαίτερων σωματικών και νοητικών ικανοτήτων, μέσα από την εκμάθηση τεχνικών συμπλοκής σώμα με σώμα. Όπως είναι, λοιπόν, αυτονόητο, αν δουλεύουμε αναλύοντας τη Φόρμα στα ουσιώδη συστατικά στοιχεία της και μαθαίνοντας να αναγνωρίζουμε τον βαθύτερο σκοπό της, μπορούμε να ανοίξουμε διάπλατα τις πύλες για να ξεκλειδώσουμε τα «μυστικά» της, με συνέπεια η εξάσκησή μας να αποκτάει άλλο νόημα, ουσία, βάθος, λεπτομέρεια και ακρίβεια και να αποκομίζουμε μεγαλύτερα οφέλη για την υγεία μας. Παράλληλα, με αυτόν τον τρόπο εξάσκησης συντηρείται η αυθεντικότητα της Φόρμας και μας προσφέρονται περισσότερα εχέγγυα ότι αποφεύγουμε φαινόμενα επιφανειακής και ανούσιας εκτέλεσής της ή ουσιωδών μετατροπών στις κινήσεις της από εκπαιδευτή σε μαθητή.
Συμπερασματικά, πιστεύουμε ότι ακόμη κι αν κάποιος δεν θέλει να ασκηθεί σοβαρά στις μαχητικές εφαρμογές της Φόρμας και να φτάσει στο επίπεδο της ελεύθερης συμπλοκής σώμα με σώμα, είναι καλό τουλάχιστον να έχει μία γενική εικόνα γι’ αυτές, ώστε να μπορεί να αναλύει και να εξηγεί τις επιμέρους κινήσεις, έστω κι αν δεν μπορεί να εκτελέσει τις Μαχητικές Εφαρμογές σε ικανοποιητικό βαθμό. Αυτό θα τον βοηθήσει να κατανοεί και να εκτελεί τη φόρμα του πολύ καλύτερα. Σε κάθε περίπτωση, είναι καλό κάποιος να προτιμήσει να μαθητεύσει σε μία σχολή στην οποία να υπάρχει η γνώση των Μαχητικών Εφαρμογών, ακόμη κι δεν θέλει να ασκηθεί σε αυτές, αφού σε αυτήν τη σχολή έχει περισσότερες πιθανότητες ο εκπαιδευτής να γνωρίζει καλύτερα και σε βάθος τη Φόρμα, άρα θα μπορεί να τη διδάξει και στον μαθητή σε υψηλότερο επίπεδο.
Φυσικά και μπορείτε! Εξ άλλου, η τεράστια πλειοψηφία σχολών και εκπαιδευτών τουTai Chi Chuan στον κόσμο δεν ασκείται στο Σπρώξιμο των Χεριών και στις Μαχητικές Εφαρμογές καθόλου. Σε πολλές περιπτώσεις μάλιστα δεν γνωρίζουν καν την ύπαρξή τους! Ωστόσο, το Tai Chi Chuan που θα μάθετε αν δεν ασκηθείτε ολοκληρωμένα σε αυτό, δεν θα είναι πολύ υψηλής ποιότητας, αφού θα του λείπει ο πυρήνας του, που είναι η πολεμική τέχνη (για περισσότερες πληροφορίες βλέπε σχετική ερώτηση: Για ποιον λόγο χρειάζεται να μάθω μαχητικές εφαρμογές; Είμαι φιλήσυχος άνθρωπος και απεχθάνομαι τις μάχες).
Η πρότασή μας σε όσους δεν θέλουν να ασχοληθούν καθόλου με τη μαχητική πλευρά του Tai Chi Chuan, είναι τουλάχιστον να πάρουν μία γενικότερη ιδέα γι’ αυτήν, ώστε να μπορέσουν να κατανοήσουν καλύτερα αυτό που κάνουν και να φροντίσουν να μαθητεύσουν κοντά σε εκπαιδευτή που να ασχολείται με αυτήν (σε όποιον βαθμό φυσικά αυτό είναι εφικτό), αφού έτσι θα είναι πιο πιθανόν ότι ο εκπαιδευτής τους θα γνωρίζει τις φόρμες σε μεγαλύτερο βάθος και πιο σωστά.
Πραγματικά, είναι αρκετοί οι εκπαιδευτές και οι μαθητές που προσπαθούν να παρουσιάσουν το Tai Chi Chuan (και ειδικά το Τσι Κουνγκ) σαν κάτι μαγικό, το οποίο είναι μόνο για λίγους και εκλεκτούς –όσοι το κάνουν αυτό μπορούν έτσι να παρουσιάζονται και οι ίδιοι ως «εκλεκτοί» και, παράλληλα, μπορούν εύκολα να πιάνουν θύματα τους αφελείς (ή αυτούς που θέλουν να ενταχθούν και οι ίδιοι στην «ομάδα των εκλεκτών»!). Οι άνθρωποι αυτοί αναφέρονται διαρκώς στις απίστευτες δυνάμεις που αποκτά κάποιος όταν εξασκείται στα «απόκρυφα και επτασφράγιστα μυστικά» της τέχνης, και είτε υπαινίσσονται, είτε δηλώνουν ευθαρσώς ότι οι ίδιοι κατέχουν τα μυστικά αυτά και μπορούν να τα μεταβιβάσουν, συνήθως έναντι αδράς αμοιβής –τέτοιου τύπου μυστικά είναι συχνά τα συντριπτικά χτυπήματα εξ αποστάσεως (δηλαδή χωρίς επαφή με τον στόχο), το να μπορεί κανείς να εκτοξεύει ή να διοχετεύει το «τσι» του μέσω ενός αγγίγματος σε πρόσωπα και πράγματα, το να είναι κύριος του χρόνου και να καθίσταται «αθάνατος» κ.λπ.
Συνήθως, αυτού του είδους οι εκπαιδευτές ή μαθητές χρησιμοποιούν εξωτικές Κινεζικές λέξεις (που συχνά δεν είναι ούτε Κινεζικές, ούτε καν λέξεις!) και εκφράσεις για τα πάντα, υποστηρίζουν ότι η σωματική άσκηση είναι δευτερεύουσα ή και άχρηστη και ότι αυτό που προέχει είναι τα «μυστικά» Τσι Κουνγκ, οι αναπνοές και ο διαλογισμός, φροντίζοντας σχεδόν πάντοτε να αναφέρουν ότι έχουν μαθητεύσει κοντά σε κάποιον «ερημίτη σοφό»· το παράδοξο των ιστοριών αυτών, ότι δηλαδή ο εν λόγω «σοφός» αποφάσισε να μοιραστεί τα μυστικά του αυτά με κάποιον Δυτικό μαθητή τον οποίο είδε αίφνης μπροστά του σε ένα βουνό της Κίνας, φαίνεται ότι διαλανθάνει της προσοχής των ανθρώπων που τις εμφανίζουν (ή και τις πιστεύουν) ως πραγματικές!
Εμείς δεν γνωρίζουμε αν όλα αυτά υπάρχουν πράγματι ή πού βρίσκεται η αλήθεια και πού το ψέμα αλλά γνωρίζουμε πολύ καλά ότι το Tai Chi Chuan είναι ένα καθαρά ολιστικό σύστημα άσκησης, πολύ λογικό, εμπεριστατωμένο και, κυρίως, πάρα πολύ προσγειωμένο και χειροπιαστό, που δεν διαφέρει σε τίποτε από οποιαδήποτε άλλη φυσική άσκηση, όσον αφορά τον κόπο και τον ιδρώτα που χρειάζεται για να κατακτηθεί. Είναι ένα σύστημα που απευθύνεται και μπορεί να ταιριάξει σε κάθε σκεπτόμενο άνθρωπο που θέλει να ασκηθεί με συνέπεια και φιλικό προς το σώμα του τρόπο, χωρίς ωστόσο να αφήσει τη λογική του στην πόρτα της σχολής. Όπως λέει και ο Δάσκαλος Γου στην αρχή κάθε σεμιναρίου του, «Δεν χρειαζόμαστε κανενός είδους ανοησίες εδώ μέσα. Όποιος ψάχνει για μυστήριο και υπερφυσικές δυνάμεις παρακαλώ να φύγει τώρα από αυτήν την αίθουσα. Εδώ θα βρείτε μόνο ασκήσεις με εντελώς λογική επεξήγηση, κόπο και ιδρώτα.»
Στον τομέα των Τσι Κουνγκ υπάρχουν τεράστιοι μύθοι, παρεξηγήσεις, παρανοήσεις και παραπλανήσεις –ενίοτε και συνειδητά ψέματα– καλυμμένα πολλές φορές από ένα πέπλο μυστηρίου, με σκοπό την εξαπάτηση και τη χειραγώγηση των αφελών, εύπιστων ή, απλώς, επηρεασμένων από τις ταινίες του Χόλιγουντ (και της σχετικής παραφιλολογίας) μαθητών. Αν στα παραπάνω προσθέσουμε και το γεγονός πως η εξάσκηση στο Τσι Κουνγκ χωρίς τη στενή παρακολούθηση από έναν σοβαρό και υπεύθυνο δάσκαλο, ο οποίος να είναι αληθινός γνώστης αυτών των θεμάτων, εγκυμονεί σοβαρούς κινδύνους για την υγεία του ασκούμενου, τότε η ενασχόληση με αυτά απαιτεί πολύ μεγάλη προσοχή και δεν πρέπει ποτέ να γίνεται από βιβλία ή υπό την καθοδήγηση αναξιόπιστων προσώπων. Θεωρούμε χρήσιμο στο σημείο αυτό να τονίσουμε παρενθετικά ότι θα πρέπει να σκεφτείτε πολύ προσεκτικά και να ελέγξετε πάρα πολύ καλά πριν θεωρήσετε κάποιον εκπαιδευτή αξιόπιστο! Το βαρύγδουπο βιογραφικό με μαθητεία κοντά σε «ερημίτες μοναχούς», οι πολλές Κινεζικές εκφράσεις και ονόματα, συνοδευόμενα από ένα ύφος παντογνώστη δεν είναι εγγυήσεις αυθεντικότητας και αξιοπιστίας.
Το Τσι Κουνγκ, με λίγα, απλά και προσγειωμένα λόγια, είναι ασκήσεις που συνδυάζουν την κίνηση, την ακινησία, την αναπνοή και τη συγκέντρωση του νου, με σκοπό την παραγωγή ενέργειας. Η ενέργεια που αναπτύσσεται και συσωρεύεται στο σώμα με τις ασκήσεις Τσι Κουνγκ μπορεί να ωφελήσει πολύ τον άνθρωπο, αφού ξυπνάει τις φυσικές αυτοθεραπευτικές του δυνάμεις και, κατά συνέπεια, βελτιώνει την υγεία του και αυξάνει τη σωματική και ψυχική του υγεία και δύναμη, όπως το κάνει εξ άλλου κάθε άσκηση ή γυμναστική. Όλα τα υπόλοιπα είναι απλώς μάρκετινγκ και θα πρέπει όλοι να είμαστε πολύ προσεκτικοί ώστε να μην πέφτουμε θύματά του.
Μετά τη ραγδαία εξάπλωση του Tai Chi Chuan στη Δύση, ενός Tai Chi Chuan στερημένου, ωστόσο, από τον ουσιαστικό πυρήνα του και ερμηνευμένου σαν μία απλή, χαλαρή, διαλογιστική άσκηση –στοιχεία που το ενέπλεξαν με τον κόσμο του New Age– πολλοί του έδωσαν την ονομασία «Διαλογισμός σε κίνηση» και άρχισαν να το συσχετίζουν με τη Γιόγκα. Στην πραγματικότητα, δεν υπάρχει καμία σχέση μεταξύ των δύο συστημάτων, πέραν φυσικά από το γεγονός ότι είναι και τα δύο πολύ βαθιά και όμορφα ολιστικά συστήματα άσκησης της Ανατολής και ότι και τα δύο έρχονται από πολύ παλιά. Ωστόσο, ο τρόπος σκέψης, η φιλοσοφία και η εφαρμογή στην πράξη των δύο συστημάτων διαφέρουν εντελώς μεταξύ τους και καθένα τους απευθύνεται σε εντελώς διαφορετικούς τύπους ανθρώπων, καλύπτοντας άλλες ανάγκες και στόχους. Αν, λοιπόν, ξεπεράσουμε το βασικό χαρακτηριστικό γνώρισμα των δύο συστημάτων, που διακρίνεται δια γυμνού οφθαλμού, ότι δηλαδή στη Γιόγκα ο ασκούμενος είναι βασικά ακίνητος, ενώ στο Τάι Τσι Τσουάν κινείται διαρκώς (άρα το ένα ταιριάζει καλύτερα σε πιο στατικούς τύπους ανθρώπου ενώ το άλλο σε πιο κινητικούς) έχουμε να κάνουμε τις εξής συνοπτικές, αλλά βασικές παρατηρήσεις:
Συγκεκριμένα, όσον αφορά τον καθαρά σωματικό τρόπο άσκησης, η Γιόγκα δίνει πολύ μεγάλη έμφαση στη διάταση (τέντωμα) του σώματος, διάταση η οποία σε πολλές περιπτώσεις αγγίζει, κατά τη γνώμη μας, τα όρια της υπερβολής, παραβιάζοντας την αρχή του μέτρου και της ισορροπίας στην ανθρώπινη κίνηση –με ό,τι αυτό συνεπάγεται για τη σωματική υγεία, καίτοι ο στόχος αυτής της συνεχούς διάτασης του σώματος είναι η πλήρης χαλάρωσή του. Γενικά μιλώντας, η Γιόγκα από σωματικής πλευράς είναι κυρίως μία άσκηση διατάσεων, χαλάρωσης και ελέγχου της αναπνοής. Από πνευματική σκοπιά, ο στόχος της Γιόγκα παραδοσιακά είναι η ένωση του ανθρώπου με το θείο (αυτό εξάλλου σημαίνει και το όνομα «Γιόγκα») και όλη η εξάσκησή της είναι προσανατολισμένη στην ένωση αυτή, όποιο κι αν είναι το τίμημα. Φιλοσοφία της Γιόγκα είναι η αιώνια μάχη μεταξύ του «καλού» και του «κακού», στην οποία ο ασκούμενος –φυσικά– συντάσσεται με την πλευρά του «καλού». Αυτοί είναι και οι ουσιαστικοί λόγοι που στις περισσότερες περιπτώσεις οι άνθρωποι της παραδοσιακής Γιόγκα πρεσβεύουν την αποστασιοποίηση από τα υλικά αγαθά και τον φυσικό κόσμο και δείχνουν να θέτουν σε δεύτερη μοίρα το ανθρώπινο (υλικό) σώμα και τις ανάγκες του (χαρακτηρίζοντάς τα ως «κακό»), ενώ αντιθέτως ασχολούνται τόσο πολύ με την εξύψωση του πνεύματος (το οποίο θεωρείται «καλό»). Επακόλουθο αυτής της αντίληψης είναι ότι οι ομάδες της Γιόγκα συνήθως υπάγονται σε κάποιον γκουρού (εν ζωή ή νεκρό), ο οποίος παίζει τον ρόλο του πνευματικού πατέρα ή ακόμη και του ζώντα επί γης θεού.
Από την πλευρά του, το Tai Chi Chuan έχει ως βασικό σωματικό στόχο την ανάπτυξη μαχητικής ικανότητας και τη συσσώρευση ενέργειας και δύναμης, η οποία επιτυγχάνεται μέσω ενός μεγάλου συνόλου διαφορετικών μεταξύ τους ασκήσεων, κάθε μία από τις οποίες χτίζει κάποια νέα ιδιότητα και ικανότητα στο σώμα. Ξεκινώντας από τη χαλάρωση, η οποία όταν επιτευχθεί φέρνει ως αποτέλεσμα τη διάταση (μια πορεία δηλαδή αντίθετη από τη Γιόγκα), ασχολείται επίσης ουσιαστικά και με τη δύναμη, την ισχύ, την αντοχή, την έκρηξη, την αντοχή στη δύναμη, την αλτική ικανότητα και πολλές άλλες παραμέτρους της φυσικής άσκησης, που απουσιάζουν από τη Γιόγκα, ενώ βασικό χαρακτηριστικό του είναι ότι βαδίζει πάντα σύμφωνα με τη λογική του μέτρου, χωρίς ποτέ να παραβιάζει το όρια του φυσικού σώματος.
Στη συνέχεια, στο Tai Chi Chuan διδάσκεται κανείς τις ασκήσεις Σπρωξίματος των Χεριών, τις Μαχητικές Εφαρμογές, τα παραδοσιακά όπλα και άλλα πολλά –τα οποία απέχουν πολύ από το να μπορούν να χαρακτηριστούν απλώς ως «Διαλογισμός σε κίνηση»– και φυσικά δεν έχουν απολύτως καμία σχέση με τη Γιόγκα. Φιλοσοφία του Tai Chi Chuan είναι η αιώνια σχέση αλληλεξάρτησης και αλληλοσυμπλήρωσης των δύο κυρίαρχων και φαινομενικά αντιτιθέμενων δυνάμεων του σύμπαντος (γιν/γιαννκ, «καλό»/«κακό», άνδρας/γυναίκα κ.ο.κ.) και η εναρμόνιση με τη φυσική ροή και αλληλουχία τους. Έτσι, δεν θεωρεί σε καμία περίπτωση το υλικό σώμα και τις ανάγκες του υποδεέστερες από τις πνευματικές. Πνευματικά, το Tai Chi Chuan δεν έχει ούτε επιδιώκει καμία σχέση με το θείο και αυτός είναι και ο λόγος που στο Tai Chi Chuan κανείς δεν προσπαθεί με κανέναν τρόπο να καθοδηγήσει τον ασκούμενο σε ζητήματα πνευματικής ή θρησκευτικής φύσεως. Σε ό,τι αφορά τους γκουρού και τις αυθεντίες, στον κόσμο του Tai Chi Chuan, ο όρος «αυθεντία» αναφέρεται μόνο για να χαρακτηρίσει δασκάλους που έχουν καταφέρει να φτάσουν σε ένα υψηλό επίπεδο μέσω της επιμελούς και επίμονης άσκησης και δεν εμπεριέχει καμία μεταφυσική διάσταση.
Αυτό που πιστεύουμε ότι πρέπει να γίνει απολύτως κατανοητό –καθώς είναι πολλοί εκείνοι που εξασκούνται ή σκέφτονται να εξασκηθούν στο ένα από τα δύο συστήματα καθαρά σωματικά, δηλαδή μόνο στο φυσικό και όχι στο πνευματικό ή φιλοσοφικό επίπεδο– είναι ότι οι διαφορές στην πνευματική και φιλοσοφική θεώρηση των πραγμάτων είναι αυτές που καθορίζουν σε μεγάλο βαθμό και την πρακτική άσκηση στα δύο συστήματα. Οι σωματικές τεχνικές σε οποιοδήποτε σύστημα άσκησης ή θεραπείας Ανατολικής προέλευσης πηγάζουν κατευθείαν από τον τρόπο θεώρησης του ανθρώπου και της σχέσης του με το σύμπαν και έρχονται να τον υπηρετήσουν πιστά –αυτός είναι ο Ανατολικός τρόπος σκέψης και αυτός βρίσκεται πίσω από τη δημιουργία των δύο αυτών συστημάτων. Αν λοιπόν, αφήσουμε έξω τον τρόπο σκέψης της Γιόγκα, θα μείνουμε απλώς με ένα προχωρημένο πρόγραμμα διατάσεων (stretching) –αυτό δηλαδή που στην πραγματικότητα διδάσκουν οι περισσότεροι εκπαιδευτές της στις μέρες μας και που έχει γίνει μόδα, με αποτέλεσμα να εξαπλωθεί σε κάθε γυμναστήριο. Αντίστοιχα, αν κάνουμε το ίδιο με το Tai Chi Chuan, θα καταλήξουμε σε μία απλή αργή γυμναστική, η οποία προορίζεται αποκλειστικά για ασθενείς και ηλικιωμένους ή είναι πράγματι …«διαλογισμός σε κίνηση».
Κλείνοντας, θέλουμε να τονίσουμε ότι σκοπός μας δεν είναι σε καμία περίπτωση να υποστηρίξουμε ότι το Tai Chi Chuan είναι καλύτερο από τη Γιόγκα. Απλώς, θέλουμε να γίνει σαφές ότι, ενώ είναι και τα δύο απολύτως έγκυρα, εξακριβωμένα και θεμελιωμένα επί εκατονταετίες συστήματα ολιστικής άσκησης, είναι εντελώς διαφορετικά μεταξύ τους και έχουν διαφορετικούς στόχους, αντίληψη, φιλοσοφία και τρόπο άσκησης. Επαφίεται λοιπόν στον καθένα να ερευνήσει και να καταλήξει στο τι του ταιριάζει, με βάση τον δικό του ιδιαίτερο χαρακτήρα, ιδιοσυγκρασία και προσωπικούς στόχους.
Το τι θα προτιμήσει ο καθένας για την προσωπική του εξέλιξη και άσκηση είναι κάτι στο οποίο φυσικά δεν μας πέφτει κανένας απολύτως λόγος. Ωστόσο, αν θέλαμε να πούμε δύο λόγια πάνω σε αυτό το θέμα, θα μπορούσαμε να τονίσουμε ότι είναι εντελώς άλλο πράγμα η άσκηση σε κάποια όργανα ή μαζικά προγράμματα γυμναστικής, όπως αυτά που προσφέρονται στα γυμναστήρια και εντελώς διαφορετικό το να μαθητεύσει κάποιος σε μία τέχνη. Αυτό που κυρίως διαφέρει στις δύο περιπτώσεις είναι το επίπεδο δέσμευσης και το βάθος της ενασχόλησης.
Στο γυμναστήριο συνήθως μαθαίνουμε τα βασικά για να μπορούμε να κινούμαστε στον χώρο και να χρησιμοποιούμε τα όργανα. Μετά αρχίζει η συνεχής επανάληψη των ίδιων ή ελαφρά παραλλαγμένων ασκήσεων, με στόχο το να σηκώσουμε μεγαλύτερο βάρος, να κάνουμε πιο πολλά χιλιόμετρα στον διάδρομο και να γίνουμε πιο ευλύγιστοι ή να έχουμε μεγαλύτερη αντοχή στα τμήματα του στρέτσινγκ και του αερόμπικ. Στο Tai Chi Chuan, αλλά και σε κάθε άλλη σοβαρή σωματική ή άλλης φύσεως τέχνη, υπάρχει ένα πολύ μεγάλο κομμάτι μαθητείας, το οποίο συνήθως διαρκεί για πολλά χρόνια.
Υπάρχουν πάρα πολλές τεχνικές, φόρμες και κινήσεις που πρέπει να απομνημονευθούν και να μάθει το σώμα να τις εκτελεί τέλεια, υπάρχει ο συνδυασμός της κίνησης με την αναπνοή και τη συγκέντρωση του νου σε όλο και πιο βαθιά επίπεδα, υπάρχουν οι μαχητικές εφαρμογές και τα παραδοσιακά όπλα και άλλα πολλά που συντηρούν το ενδιαφέρον του μαθητή για πολλά χρόνια, ώσπου να μπορεί να τα εκτελεί σε έναν ικανοποιητικό βαθμό (και τότε είναι που αρχίζει η αληθινή εμβάθυνση και άρα το ενδιαφέρον συνεχίζει να συντηρείται σε όλο και πιο βαθιά επίπεδα). Παρενθετικά θα θέλαμε να αναφέρουμε, για να μην παρεξηγηθούμε, πως δεν ισχυριζόμαστε ότι η εξάσκηση στο Tai Chi Chuan δεν έχει τίποτε το «βαρετό» και ότι ο μαθητής θα βρίσκεται συνεχώς προ καινούργιων ασκήσεων, οι οποίες θα τον εκπλήσσουν και θα του συντηρούν το ενδιαφέρον με την ανεξάντλητη πρωτοτυπία τους (εκτός των άλλων, πιστεύουμε ότι αυτό είναι απολύτως αδύνατον για οποιοδήποτε σοβαρό σύστημα άσκησης).
Όπως είναι φυσικό, και για να είμαστε απολύτως ειλικρινείς, η εκμάθηση όλων αυτών των δεξιοτήτων που υπόσχεται το Tai Chi Chuan γίνεται μέσω της συνεχούς και επίμονης επανάληψης των βασικών αλλά και των προχωρημένων ασκήσεων. Η διαφορά είναι ότι στην περίπτωσή μας, και εν αντιθέσει με ό,τι συμβαίνει στα γυμναστήρια, η επανάληψη έχει το νόημα της σωματικής και νοητικής κατανόησης των ασκήσεων σε όλο και μεγαλύτερη έκταση και βάθος, καθώς και της απόκτησης όλο και μεγαλύτερης ικανότητας κατά την εκτέλεσή τους. Με αυτόν τον τρόπο μπορεί ο ασκούμενος, αφενός, να κάνει δεύτερη φύση του αυτές τις δεξιότητες αλλά και, αφετέρου, να γίνει ικανός να μάθει όλο και περισσότερα κομμάτια της τέχνης. Παράλληλα με όλη αυτήν τη διαδικασία εκμάθησης, η γυμναστική στο πλήρες Tai Chi Chuan είναι από την αρχή έντονη και πολύπλευρη και επεκτείνεται σε όλα τα επίπεδα της φυσικής αγωγής (δύναμη, αντοχή, ισχύς, αντοχή στη δύναμη, έκρηξη, αλτικότητα κλπ). Εκτός από το καθαρά σωματικό επίπεδο, όπως είναι φυσικό, σε όλη αυτήν την πορεία μαθητείας αναπτύσσονται έντονες και δυνατές σχέσεις μεταξύ των μελών της ομάδας (εκπαιδευτή και μαθητών), αφού όλοι μαζί ασκούνται, αναπτύσσονται και μαθαίνουν από κοινού επί πολλά χρόνια, πράγμα το οποίο δεν μπορεί σε καμία περίπτωση να αναπτυχθεί στον απρόσωπο χώρο των γυμναστηρίων, όπου ο κόσμος έρχεται και παρέρχεται με πολύ γρήγορους ρυθμούς.
Το τελικό συμπέρασμα είναι ότι, ενώ στην περίπτωση του γυμναστηρίου έχουμε μαζική, απρόσωπη και μονότονα επαναλαμβανόμενη γυμναστική, χωρίς βάθος και ουσία αλλά και χωρίς πολύχρονη δέσμευση, στην περίπτωση του Tai Chi Chuan και των άλλων σωματικών ολιστικών τεχνών υπάρχει πολύχρονη μαθητεία (Αυτό φυσικά δεν σημαίνει ότι όσοι ξεκινούν θα πρέπει υποχρεωτικά να φτάσουν και στο τέλος. Μπορούν κάλλιστα να πάρουν όσο τους ευχαριστεί ή τους χρειάζεται και να σταματήσουν όποτε αισθανθούν ότι δεν μπορούν ή δεν θέλουν άλλο. Σίγουρα θα είναι ωφελημένοι και θα έχουν μάθει ήδη πολλά.), απόκτηση πολύ υψηλών και εξειδικευμένων γνώσεων και ικανοτήτων του σώματος και του νου αλλά και ανάπτυξη της προσωπικότητας μέσα σε ένα περιβάλλον ζεστών και δυνατών σχέσεων, αφού οι ασκούμενοι μαθαίνουν και εξασκούνται μαζί επί πολλά έτη. Έχοντας υπ’ όψιν τα ανωτέρω, φυσικά είναι στο χέρι του καθενός να πάρει την πιο ταιριαστή γι’ αυτόν απόφαση και να προτιμήσει αυτό που του ταιριάζει και ανταποκρίνεται στην προσωπικότητα και τις ανάγκες του.